Na de publicatie door El Païs van de geheime maatregelen die de regioregering van Catalonië gereed gemaakt heeft voor het geval dat de centrale Spaanse regering moeilijkheden ging maken, zijn de gemoederen niet bedaard. Integendeel.

De Spaanse regering noemde het document ‘chantage’ (premier Rajoy) en de Spaanse minister van Defensie María Dolores de Cospedal vergeleek het met een poging tot een staatsgreep. Wat minstens zo’n grote rol speelt is dat de Spaanse regering het zich financieel niet permitteren kan Catalonië te laten gaan:

Madrid continues to refuse to even entertain the idea of allowing a referendum on Catalan independence, despite the fact that in just about every survey of the last few years 80% of Catalans, including many unionists, have requested one.
It would mean the loss of 25-30% of Spain’s gross domestic product (GDP), says Spain’s Minister of the Economy, Luis de Guindos. And that’s something the government “will never let happen.”

Maar de Catalaanse regioregering heeft nog een hoge troef achter de hand. De regio kan sinds vorig jaar niet langer zelfstandig lenen op kapitaalmarkten, en daarom is de centrale overheid verplicht geweest de regio financieel bij te staan uit het regiofonds FLA. De schuld van Catalonië aan het FLA bedraagt 60% van de tegoeden die dat fonds uit heeft staan.

En dat terwijl de Spaanse schuldquote recent door de grens van 100% van het GDP gebroken is. Fitch waarschuwde vorig jaar al dat een verdere vergroting van de schulden van de regio voor de Spaanse staat zeer ongelegen zou uitpakken. Een Catalaans default zou internationaal worden beschouwd als een Spaanse default. En dan lifgt de hele Eurocrisis weer op tafel, omdat er een vergelijkbare situatie met die van Griekenland in 2012 ontstaat. Alleen zijn de bedragen ditmaal veel hoger.

In april waarschuwde Moody´s al:

Moody’s analyst Marisol Blázquez told Europa Press that the political tensions are reflected in Catalonia’s current rating of ‘Ba3’ (negative outlook), the lowest of all of the ten Spanish regions Moody’s evaluates. “This rating is four notches higher than it would be if it weren’t for the State’s support. If that support wasn’t there, the rating would be not be ‘Ba3’; it would be ‘Caa1′”, Blázquez added. In other words, deep junk.

Èn, de Spaanse financiële situatie is verre van rooskleurig:

Between 2011 and 2015 Spain’s central government spent €121 billion – the equivalent of 12% of annual GDP – on interest payments.

Erger nog:

As Catalonia’s finance minister, Oriol Junqueras, recently noted, Rajoy’s government has already burnt through the €65 billion social security fund surplus it inherited in 2011 and is now using a toxic blend of tax funds and public debt to finance the country’s widening pension deficit, which is forecast to reach between €10 billion and €15 billion a year.

En alle schulden zijn staan op naam van Spanje. Een plotselinge onafhankelijkheidsverklaring van Catalonië betekent tegelijkertijd het failliet van Spanje, als dit plaatsvindt zonder een boedelscheiding in den minne. Dat betekent een bloedbad, voor zowel Spanje als de euro.

Such an outcome has also been postulated by the U.S. rating agency Moody’s: in effect, any default on Catalonia’s debt would be interpreted by the markets as a Spanish default. In other words, whence goeth Catalonia, goeth Spain.

Voor de centrale regering speelt er nog iets anders een rol:

As for Rajoy’s government, its staunch defense of the country’s territorial unity is a vital vote winner for its core supporters. And right now, with new corruption scandals engulfing senior members of Rajoy’s People’s Party breaking every week or two, these are votes it can ill afford to lose, especially with new snap general elections growing increasingly likely.

Dit verklaart mede de onbuigzame reactie van de centrale regering, want een onafhankelijkheidsreferendum in Catalonië is namelijk in het geheel geen gelopen race. Zoals eerder deze week al gemeld liggen de verhoudingen ongeveer 50-50. Een oplossing lijkt niet eenvoudig te bereiken. Sterker nog:

Madrid may end up having to take drastic (and deeply symbolic) actions, including invoking article 155 of the constitution, which will effectively put an end to all forms of Catalan self governance. And that could merely serve to strengthen the resolve of Catalan separatists while further polarizing divisions within Spain’s richest region.

Wat er gebeurt als Spanje plotseling scheurt is anyone’s guess. Maar de EU zal er opnieuw niet gelukkiger van worden. Terwijl ze er zelf voor een belangrijk deel schuldig aan is, want een deel van de wijze waarop men in Brussel de natiestaten ondergraven heeft is door de regiobelangen te stimuleren ten koste van het centrale niveau van lidstaten. Divide et impera wellicht, maar cui bono is de volgende vraag.