Vandaag kwam uit Brussel het weinig verbazingwekkende nieuws dat steun aan hervormingen aan de rechtsstaat van Balkanlanden niet effectief is.

De EU-rekenkamer bereikte deze conclusie na een evaluatie van

Twintig jaar financiële en politieke steun van de Europese Unie voor fundamentele hervormingen van de rechtsstaat in de Westelijke Balkan hebben weinig effect gehad, meent de Europese Rekenkamer. In veel landen in de regio blijven problemen bestaan rond de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, wijdverbreide corruptie en de vrijheid van meningsuiting.

Je verwachtte het niet zeggen zou nu het understatement van de nieuwe eeuw zijn. Want diep ingebakken gewoonten laten zich niet zomaar uitwissen met wat subsidiegeld en een vermanende vinger:

Volgens een speciaal verslag van de rekenkamer (ERK) worden de vier kandidaat-lidstaten van de EU Albanië, Noord-Macedonië, Montenegro en Servië, alsook aspirant-lidstaten Bosnië en Herzegovina en Kosovo allemaal ondanks de jarenlange inspanningen van de EU nog steeds geconfronteerd met kwesties als machtsconcentratie, politieke inmenging en corruptie. In de regio is er fundamenteel maar weinig verbeterd. De EU-steun was “verre van toereikend voor de aanpak van aanhoudende problemen”. Er is ook sprake van onvoldoende politieke wil en gebrek aan betrokkenheid, schrijft de rekenkamer.

Maar dat denkt Brussel met een pak subsidiegeld nu juist te kunnen afdwingen:

De EU verleent landen die in aanmerking kunnen komen voor het lidmaatschap hulp om te voldoen aan de EU-criteria. Zo was er tussen 2014 en 2020 ongeveer 700 miljoen euro beschikbaar voor de hervormingsagenda in de regio. “De EU is er met haar steun voor de rechtsstaat in de Westelijke Balkan duidelijk niet in geslaagd grote veranderingen teweeg te brengen”, zegt Juhan Parts, het lid van de rekenkamer dat verantwoordelijk is voor het verslag. Ook heeft de EU te weinig gebruikgemaakt van de mogelijkheid om bijstand op te schorten als een land geen vorderingen maakt met hervormingen. Zonder tastbare resultaten wordt de geloofwaardigheid bedreigd, vindt hij.

Subsidie werkt voor hervormingen die een land zelf graag wil doorvoeren. Maar in dit geval gaat het om zaken waarvan Brussel wil dat ze worden doorgevoerd. Die nuance is voor de Eurocraten veel te moeilijk, zodat paniek ten aanzien van andermans sterkere maag ten aanzien van dergelijke rechtsstaten nodig is om een andere kant op te kijken:

In oktober besloten de EU-regeringsleiders de zes Balkanlanden voorlopig niet tot de unie toe te laten. Wel willen ze de (handels-)banden aantrekken, onder meer uit zorg over de toenemende Russische en Chinese belangstelling voor de regio.

In zekere zin is dit de opmaat naar toekomstig gelazer, zoals nu al een tijdje met Polen en Hongarije. Als Nederland daar niet bij wil zitten, is er maar één verstandige aanpak mogelijk.

---

Nexit wordt een steeds beter idee. Maar dat ga je pas zien als je voelt en ziet wat men doet. Overigens laat deze hele charade zien wat de snelste en goedkoopste weg uit de EU is: de boel blokkeren tot ze blij zijn ons te laten gaan. Het alternatief is er uitgegooid te worden als je wetgeving van de wensen van de rest gaat afwijken – maar dat is het natuurlijk niet waard.

---

Over de worsteling van Polen en Hongarije met de EC leest u onder de links.