De onderhandelingen tussen UK en EU over de voorwaarden waarop ze met elkaar zullen omgaan na Brexit (29 maart aanstaande) kenmerkten zich afgelopen anderhalf jaar door een keiharde opstelling van de EU.

Die opstelling stak schril af bij de benadering die premier May overduidelijk verwachtte: die van een amicale maar ondanks alles betreurde echtscheiding. Niets van dat alles viel aan EU-zijde te bespeuren. De verwarring die dat schiep bij de Britse onderhandelaars (en de gevolgen er van) werd op een aantal nu al afgewikkelde punten bewezen. Het UK capituleerde wat betreft de visserijrechten die EU-vissers zouden behouden, en gaf grotendeels toe aan de eis van Brussel dat de echtscheiding het UK €60 miljard zou moeten kosten (wordt 38 miljard, vaak op bizarre gronden, zoals wat de EU komende jaren van het UK verwachtte te vangen).

Ondanks de akkoorden op deelgebieden waar het UK er niet al te best van afkwam bleef de EU onverminderd grote druk uitoefenen. Een van die hefboompjes die werden ingezet was de toekomst van de Iers-Ierse grens in Ulster. Met nog maar een paar weken onderhandelingsruimte (het ratificatieproces zal circa 5 maanden in beslag nemen) blijkt de EU plotseling bereid tot meedenken en enige concessies. Plotseling is de hardheid van de Iers-Iers-kwestie niet meer onoplosbaar.
Tegelijkertijd blijft schreeuwlelijk Guy Verhofstadt krijsen dat de UK niets anders doen mag dan tekenen bij het kruisje dat de EU haar voorhoudt. Een typisch geval van good cop/bad cop, maar Theresa May is er tot nog toe met open ogen ingevlogen. Ook haar Chequers-plan is er een voorbeeld van, en de critici geven terecht aan dat een harde Brexit veel wenselijker is dan dat miserabele verdrag te tekenen op basis van de hoop op een betere behandeling. Dat het geen gelijkwaardig verdrag zal worden is al een signaal dat dit voor het UK niet goed kan uitpakken. En hoe de EU het UK zal behandelen moet nu toch wel duidelijk zijn. Men wil een voorbeeld stellen aan andere opstandige lidstaten, niet meer, niet minder. Dat is klip en klaar de opdracht van EU-onderhandelaar Barnier. Matigende geluiden waren ongewenst.

Intussen groeit de economie van het UK sneller dan verwacht, met erg gunstige uitschieters voor Services, de corebusiness van het UK. Opnieuw lijkt dit een signaal dat het bedrijfsleven de situatie heeft geëvalueerd en zal besluiten in grote mate in het UK te blijven. Daarmee is de grote angst van de Britse regering verholpen, en zou ze de moed moeten hebben de EU de wacht aan te zeggen. En als premier May inderdaad dit najaar wordt gewipt vanwege het slechte leiderschap dat ze inderdaad geeft, dan heeft de EU plotseling een paar grote problemen, niet in het minst de Duitse auto-industrie, zoals ik ooit al eerder meldde.

Grote vraag voor komende weken nu wordt: heeft de EU te lang een te hoog spel gespeeld, of was zij net op tijd met haar concessies en zal May er nu alsnog met open ogen intuinen?

Vorig jaar gaf ik een overzicht van het tijdpad en welke varianten van Brexit logisch waren. Het tijdpad was simpel:

• 29 maart formeel moment van opzeggen lidmaatschap EU door UK
• 11 september – nu
• 18 oktober – EU-top
• 14 december – laatste EU-top 2017
• 20 december – laatste bijeenkomst EU-ambassadeurs 2017 in Brussel.
• 28 maart 2019 – formeel de laatste dag van het UK-EU-lidmaatschap.

Het aantal varianten van Brexit is gaandeweg steeds verder beperkt geraakt. Dat dat goeddeels te wijten was aan de houding der EU is en pijnlijk feit, en laat zien dat de EU weliswaar grote economische voordelen heeft, maar geen federatie wordt waarvan je deel wilt uitmaken als de democratie je lief is.