Brexit – afzettingsprocedure tegen premier May ingezet
Nu het Conservatieve 1922 committee de 48 benodigde handtekeningen binnen heeft, is de afzettingsprocedure tegen premier May ingezet. Brexit maakt opnieuw politieke slachtoffers. De afloop van de stemming vanavond is ongewis.
Maandag schreef ik er al over dat het uitstel van de stemming over haar Brexit-deal premier May mogelijk fataal ging worden. Ze was aangesteld het proces goed en netjes te begeleiden, en daarin heeft ze volledig gefaald. Of het een haalbare taak was? Ongetwijfeld is dat een kwestie waarover toekomstige historici elkaar de tent uit zullen vechten – laten we het er op dit moment op houden dat het geen erg kansrijk parcours was. En het resultaat van die taak, zo min als de weg er heen, verdienen een schoonheidsprijs.
Maar de kans om premier te worden is vrijwel altijd een kwestie van nu of nooit, en May nam in 2015 succesvol die eerste sprong. Nu is er een motie van wantrouwen tegen haar partijleiderschap, en staat ze op het punt daardoor ook het premierschap te verliezen. De regels voor die motie van wantrouwen en wat er volgt vindt u overigens hier.
Op de beurzen is het pond vandaag gestegen, omdat men er op de markten vanuit gaat dat May deze motie van wantrouwen zal overleven. Dat lijkt me ruimschoots te vroeg gejuicht. Dat nu pas 48 parlementsleden zich tegen haar hebben uitgesproken vindt mede een basis in de tactische situatie. Volgens de geldende regels mag May als ze overleeft een jaar lang niet worden uitgedaagd. Daarmee wordt ze de facto alleenheerser in het kabinet en kan ze partijleden de mond snoeren, zolang haar partij bereid blijft haar in het parlement te steunen.
In dat laatste zat waarschijnlijk de reden dat deze motie van wantrouwen er zo lang over deed zich te materialiseren. Verkiezingen binnen nu en een jaar zouden hoogstwaarschijnlijk Labour – met premier-Corbyn – aan de macht brengen. Een nachtmerrie voor wie weet wat je dan verwachten kunt, en daarom was wachten met kritiek op May aanlokkelijk. Uiterlijk op 5 mei 2022 moeten er in het UK nieuwe parlementsverkiezingen worden gehouden. Er van uit gaande dat de Conservatieve partij minstens twee jaar nodig zou hebben om een nieuwe leider vast en overtuigend in het zadel te helpen, is het gevolg van een slechte Brexit (vanaf maart 2019) mogelijk nog op te vangen met een leiderschapsgevecht eind 2019, begin 2020. Een jaar van nu, maar dat is zonder dat eventuele kandidaten zich nu hoeven vertonen.
Deze motie van wantrouwen nu, dwingt de MP’s echter een standpunt in te nemen. Invloed op het verdere verloop van de Brexit-onderhandelingen vereist een stellingname voor of tegen May. Als May vanavond wint kunnen ze in geval van onenigheid het komend jaar niet anders doen dan tegen de regering te stemmen – geen zaak die je licht opvat als ambitieus lid van het Lagerhuis.
Die 48 schrijvers van brieven aan het 1922 Committee (van de 315 Conservatieve MP’s) zullen zeker tegen May stemmen. Maar de hoeveelheid twijfelaars zal veel groter zijn dan die 48. May’s uitstel van de stemming dinsdag, en haar directe afreizen naar Den Haag om eens te praten over hoe dat werkt met inlegvelletjes, geeft al aan dat er weinig verbetering zal komen in de deal zoals die er nu ligt. Zoals aan het begin van dit stuk al gememoreerd: de opdracht van Mays leiderschap was een nette rustige Brexit-deal bereiken. Wat er ligt is onacceptabel, en beter zal men van May niet krijgen.
Is het alternatief van een No-deal werkelijk ernstiger dan deze May-deal? Mijn oordeel is van niet, en met deze leiderschapsverkiezing nu zijn alle andere opties die ik afgelopen dagen oplepelde van tafel. Het is stikken of slikken geworden. Indirect ligt hiermee óók nog de vraag op tafel of je met Theresa May als Conservatieve premier de volgende verkiezingen in wilt, en gezien het resultaat in 2017 kan ik me dat niet goed voorstellen. Het wordt heel close vanavond, en de chaos zal na vanavond nog wel enige tijd voortduren in het UK. Wat May doet als ze met een paar stemmen verschil wint? Zelf beschouwt ze zichzelf als onmisbaar voor het landsbelang, maar met dergelijke figuren liggen de kerkhoven vol. Margaret Thatcher kostte een (te) kleine overwinning tijdens een interne motie van wantrouwen indertijd de kop. En Theresa May is geen Thatcher.
De stemming is vanavond tussen 19.00 en 21.00 uur Nederlandse tijd. Als May verliest verwacht ik een versnelde procedure die binnen een week een nieuwe leider oplevert. Op dezelfde wijze als May aan de macht kwam.
Alles over Brexit leest u hier.