Brederode – kasteel en geslacht

Erdal Balci, Israël, Corona, westerse schuld, Brederode, Recensie, Afgrondelijk, depressie

door Juvenalis · 12 februari 2022

Brederode is een kasteelruïne ten noorden van Haarlem, een ooit belangrijk kasteel in het graafschap Holland. Het geslacht dat het kasteel bewoonde was van navenant belang.

Begin 2021 verscheen een uitvoerig gedocumenteerd boek over de ruïne van Brederode, dat hier sindsdien op mijn bureau ligt te wachten tot ik het recenseren zou. Voornaamste auteur Co Allan overleed eind 2020, zodat er niemand aan mijn jasje trok waar de recensie bleef, en wat ik er van vond. Wat dat laatste betreft, wie is geïnteresseerd in Nederlandse kastelen en de Nederlandse middeleeuwen beleeft er geen miskoop aan. Het boek is degelijk opgezet, en beschrijft met liefde de ontwikkeling van versterking naar kasteel en later tot ruïne. Ook het geslacht dat het kasteel bewoonde wordt meegenomen in de beschrijvingen, en dat verheldert veel over het leven in het graafschap Holland tijdens de late middeleeuwen (1200-1500).

Ook het belang van lokaal politieke tegenstellingen, zoals tussen de Brederodes en het nabijgelegen Haarlem verschaft veel informatie die u vroeger op de basisschool niet gehad zult hebben. Dat het Kennemerland rond Brederode tot de oorspronkelijke kerngebieden van Holland behoorden weet tegenwoordig niemand meer. In de wordingsgeschiedenis van Nederland is dat allemaal van groot belang, maar alleen mediëvisten zijn daarmee nog op de hoogte.

Een boek dat op dit eerste nauw aansluit is Nobel Streven, door hoogleraar Middelnederlands Frits van Oostrom. ‘Nobel streven’ beschrijft het leven van Jan van Brederode, diens problemen, en hoe hij daaruit trachtte te geraken – zulks om het familiebezit te helpen veiligstellen. Dit thema draagt het hele boek, en doordringt de lezer er van dat voor de middeleeuwers hun lidmaatschap van de familie van groter belang was dan hun persoonlijk belang. Jan van Brederode volgde zijn vader als heer van het familiebezit op aan het eind van de 14e eeuw, en was geen succes, vanuit familieoogpunt bezien. Voor hemzelf een reden zijn positie op te geven ten gunste van zijn jongere broer, en in te treden in een klooster.

Dat klinkt saaier dan het bleek te zijn. Jan van Brederode trad met heel wat moeite weer uit het klooster, en ging vervolgens met een troepje soldaten het leven van huurling aan, en belandde zo in 1415 ook op het slagveld bij Agincourt. Nobel streven werd in 2018 bekroond met de Libris Geschiedenisprijs 2018.