De uitslag gisteren van BRD2017 – de Duitse Bondsdagverkiezingen – was ongeveer zoals mocht worden verwacht op basis van de Duitse peilingen. Van een gordijnbonus lijkt men niets te weten, van enig politiek realisme is evenmin al veel te bespeuren. Maar er is hoop aan de horizon.

De uitslag getuigde van meer realisme in de voormalige DDR dan in het westen van de BRD. Ook 27 jaar na de hereniging is de scheidslijn tussen de oude DDR en de oude BRD moeiteloos politiek herkenbaar: de klassieke partijen als CDU en SPD hebben er gewoon veel minder diepe wortels dan in het westen van Duitsland.

Zoals bijvoorbeeld in Thüringen:

En het persoonlijke mandaat voor Frauke Petry:

Dat heeft tot gevolg dat er in die voormalige DDR veel minder gewoontestemmers zijn. Ingeslepen patronen zoals in het voormalige West-Duitsland, waar CSU en CDU werden opgericht vanuit het oogpunt een substantieel schild te vormen (dixit Wierd Duk vanmorgen bij WNL) tegen verdere ontwikkelingen op rechts heeft inderdaad gefaald. Het succes van de AfD gisteren heeft dat bewezen.

Hoe rechts is die AfD? Zoals altijd is dat een kwestie van definitie en nuances, die door politieke tegenstanders gretig worden vermeden om vanuit politieke convenience alles op één hoop te kunnen gooien. Het gekrijs was dan ook gisteravond al niet van de lucht:

Reporter: Is this protest getting too violent.
Protester: Violence is bad but what the AfD is doing with peoples heads is also violence. pic.twitter.com/2MkLV3JZC8

— Stan (@StanM3) September 24, 2017

Maar het fnuiken van staatswege van idiotarians op rechts heeft als mogelijk onbedoeld bijeffect dat de meest rechtse partijen in het land altijd veel ongewenste elementen aantrekken. Het is iets waarvan ooit de CSU uitgebreid beschuldigd werd, dat het nu de beurt is aan de AfD is kenmerkend voor hoe dat functioneert.

Dat de AfD minder handig in de omgang met dit probleem is dan de CSU ooit kun je hen niet speciaal aanrekenen, maar het is een soort naïviteit die mettertijd dient te verdwijnen. Vier jaar parlementair werk door de AfD zal daarom de bokken van de schapen scheiden, waarbij de AfD zal moeten hopen dat ze die vier jaar in het parlement overleeft, en niet uiteen valt in elkaar bestrijdende facties. Gezien het zwakke leiderschap binnen de partij tot nog toe is dat een punt dat veel aandacht verdient.

De volledige uitslag voor zover al bekend nu in percentages:

En in zetels:

Merkels positie is echter verder afgekalfd dan zij op het eerste gezicht al lijkt, en dat zij opnieuw bondskanselier zal worden is eerder bij gebrek aan alternatieven dan het gevolg van een positieve keuze. Dat is een probleem dat we bij de komende (vermoedelijk zeer moeizame) coalitieonderhandelingen zullen kunnen constateren, maar iets dat ook potentiële opvolgers als CDU-leider in het politieke hart zal raken.

Dat de SPD er nu voor gekozen heeft aan te kondigen in de oppositie te zullen gaan is daarop feitelijk een prelude, want in 2021/2022 zullen de Duitsers meer dan ooit geneigd zijn te kiezen voor een bekend gezicht waarop zij vertrouwen. De SPD zal proberen dat te leveren, de AfD zal proberen hen hierin de loef af te steken. Dat intussen de CDU samen zal regeren met Grünen en FDP maakt het tot schieten voor open doel. De komende vier jaar zullen in Duitsland politiek bijzonder interessant worden – meer dan het in 70 jaar is geweest in ieder geval.