De verkiezingsuitslag zelf bestaat letterlijk reeds uit meer dan 20 miljoen gegevens [1]. Bij het interpreteren en beoordelen ervan heb je het over een veelvoud van dit aantal gegevens.

Om het resultaat toch op een overzichtelijke wijze te presenteren gebruiken alle media, groot of klein, een of andere vorm van beschrijvende statistiek. Het aantal manieren waarop je dat kunt doen is ook weer enorm. Het gaat om de weergave, de ordening en de selectie van de data. Ik heb drie dingen anders gedaan dan alle anderen: ik heb de partijen anders gesorteerd, ik heb een vergelijking gemaakt met twee eerdere uitslagen, en voor wat betreft de weergave heb ik de grafiek-optie 100% gestapeld vlak gebruikt en iets gedaan met de kleuren. Ik sorteer op oikofobie (uitleg volgt verderop) en ik vergelijk de uitslag van 15 maart 2017 niet met die van de twee vorige verkiezingen voor de Tweede Kamer, maar met die van de laatste en een van bijna twintig jaar geleden.

Langere termijn
Mijn grafiekje beslaat dus een flink lange termijn. In 1998 bezetten de grote oude partijen – PvdA, CDA en VVD, ook wel aangeduid als ‘kartelpartijen’ – samen maar liefst 112 zetels en met hun moderne collega’s van D66 en GL erbij zelfs 137. Voor 1977 bedroegen die aantallen 138 en 144 en voor 1959 zelfs 142 en 147. De drie voorlopers van het CDA haalden toen samen trouwens 75 zetels. Alle partijen van toen zijn echter absoluut niet te vergelijken met die van vandaag. Niet voor niets en terecht verwijst men vanuit de PVV vaak naar de opstelling van Willem Drees, die in 1986 afscheid nam van de PvdA waarvan hij tot ‘partijbestuurder voor het leven’ was benoemd bij zijn afscheid.

Voor wat betreft de tijd gaat mijn grafiek niet alleen ver terug maar er ontbreekt ook een heel stuk: de tijd van de invoering van de Euro, van 9/11, de opkomst en het vermoorden van Fortuyn, de teloorgang van zijn partij, de moord op Theo van Gogh en het vertrek van Wilders bij de VVD vanwege het standpunt van die partij over Turkije. Die gebeurtenissen vormden voor veel politici en journalisten – met name de wat oudere – dan wel ware kantelpunten, maar voor de meeste gewone kiezers is de herinnering daaraan toch al wat weggezakt. Voor kiezers die jonger zijn dan 27 jaar, is zelfs de gulden echt iets uit het verleden. Voeg je de verkiezingsresultaten van 2002, 2003, 2006 en 2010 aan toe dan is de hoofdtrend in de grafiek moeilijker te onderscheiden, zeker wanneer je ook nog een minder verstandige sortering hanteert.

Framing
Soms sorteert men de partijen op het behaalde aantal stemmen bij deze of de vorige verkiezingen. Zo’n sortering, of een alfabetische, is politiek neutraal maar in zo’n weergave is er dan niet echt sprake van een zinnige ‘in een oogopslag’. Immers, het enige wat je dan ziet is dat er een groot verschil in grootte bestaat. Maar daarvoor heb je geen diagram nodig: je kunt dat zo opschrijven of een opsomming geven. Zo een vergelijking van de grootte van elk van de partijen is best interessant in een (de facto) twee partijen systeem maar in ons land beslist niet. Sterker: zo’n weergave geeft steun aan het onzalige idee, de ‘framing’ zeg maar, dat het bij de verkiezingen gaat om een wedstrijd wie de grootste wordt. De grootste partij in ons land behaalt in 2017 echter slechts iets meer dan een vijfde van de stemmen.

Andere sorteringen zijn meer inhoudelijk. Men gebruikt bijvoorbeeld een ‘links-rechts’-schaal. Een schaal die volkomen achterhaald is. Dat die schaal achterhaald is, maakt een weergave op basis van zo’n type sortering minder informatief, maar bezwaarlijker is het dat ook zoiets weer past in een specifiek frame. Geen misverstand: ik doe ook aan framing. Alleen: ik doe dat niet stiekem; integendeel. Ik maak hier met behulp van mijn bijzondere weergave van de gegevens expliciet reclame voor mijn ‘frame’.

Oikofobie
Dat frame heet ‘oikofobie‘. Ik weet niet zeker of hij de term ook heeft bedacht, maar wel dat Thierry Baudet hem op de politieke agenda heeft gezet met zijn boek over het onderwerp. Op de kaft staat de losse vertaling van het ‘griekse’ woord: De angst voor het eigene. Uit de samenvatting:

Oikofobie is het tegenovergestelde van xenofobie. Niet de angst voor het vreemde, maar voor het eigene. Een afkeer van geborgenheid; het willen stukmaken van het thuis. Oikofobie is wat de westerse elites drijft. Modernisme in de kunsten, multiculturalisme en het Europese project: ze komen er direct uit voort. Het zijn symptomen van een ziekelijke behoefte aan vervreemding en ontworteling.

Ik voeg eraan toe dat de introductie van de term ook onderdeel vormt van het antwoord op de strijdterm islamofobie (Zoals ook ahmadiyyafobie en sjiafobie dat zouden kunnen zijn).
Over details van mijn sortering op oikofobiegehalte valt heel wat te discussiëren. Van bijna elk tweetal partijen kun je je afvragen of toch de onderste niet boven de andere zou moeten staan. Is Groenlinks eurofieler dan D66, is de PvdD ‘islamkritischer’ dan de SP? Details. De globale indeling staat als een huis en zodoende is in mijn grafiek een oogopslag duidelijk dat de verkiezingsuitslag van afgelopen week past in een ontwikkeling die al langer gaande is: de angst voor het eigene, zeg maar gerust de campagne om alles wat westers en beschaafd is verdacht te maken, zwakt af.

Versplintering? Op rechts?
Veel sympathisanten van de PVV zijn juist helemaal niet blij met de uitslag van de verkiezingen. Sommige reacties uit die hoek verontrusten me enigszins. Bijvoorbeeld deze reactie op de verkiezingsuitslag van een integer man als Paul Meijer, Fractievoorzitter en oprichter van Forza!, Haarlemmermeer. Het is een citaat uit het AD, maar op twitter geeft @PCIMeijer die tekst zelf aan ons door, dus hij is blijkbaar niet fout geciteerd:

Dit was dé kans voor Wilders maar hij is te onzichtbaar geweest. De versplintering op rechts vind ik jammer. Veel stemmen voor bijvoorbeeld het Forum voor Democratie, waren anders voor de PVV geweest.

Hoezo bijvoorbeeld, hoezo versplintering, hoezo rechts? VNL haalde slechts iets van 40.000 stemmen en het technocratisch-D66-achtige initiatief GeenPeil zelfs maar 5106.
FvD heeft bij deze verkiezingen nog maar twee zetels gehaald. Samen ongeveer drie zetels. Zouden verhalen in de trant van ‘verslaan van het verkeerde populisme’ nu niet opgedist worden wanneer de PVV 23 zetels had gehaald in plaats van 20?

---

1. Van ruim 10 miljoen uitgebrachte stemmen zijn er twee gegevens: lijstnummer en volgnummer van de kandidaat op de lijst.