In het Midden Oosten heerst vrijwel nooit rust. Een komen en gaan van diplomaten toont een scala aan plannen, plannetjes en ideetjes, en je kunt er vergif op innemen dat als een politicus thuis niets beters te doen weet, hij zal proberen iets in het MO te doen. De behoefte is er altijd en helpen doet het toch niet. Als het conflict niet al bestond zou het door de VN worden bedacht om haar meerwaarde te bewijzen.

Zoals U al uit de inleiding begreep ben ik niet overmatig optimistisch over de waarde van nieuwe initiatieven in het Midden Oosten. Dat de Fransen onder leiding van Francois Hollande hebben besloten een vredesinitiatief te lanceren bekijk ik dan ook met veel argwaan – om een veelheid van redenen overigens. Maar toch is het alvast aardig om te zien wat deze zoveelste schop in de mierenhoop voor effect heeft en hebben zal. Want er zijn in het MO welk degelijk veranderingen gaande, en al zullen de meesten daarvan vooral van korte termijn zijn, ze bieden wel een goed inzicht voor de verhoudingen op langere termijn.

Het aanstaande Franse initiatief wordt door Israël met wantrouwen bekeken, en om redenen van preventie gaat binnenkort premier Netanyahu daarom op bezoek in Caïro. Dat bezoek is ook voor binnenlandse Israëlische consumptie, maar toch primair om wat aanstaande zaken door te nemen. Zo is daar bijvoorbeeld de Syrische burgeroorlog, waar zowel Israël en Egypte proberen zo min mogelijk bij betrokken te raken. Israël niet, omdat het niets te winnen heeft bij rust in het buurland. Egypte niet, omdat alleen het gezicht van al-Sissi mensen doet herinneren dat hij bijna de laatste van de semi-socialistische militaire dictators in het MO is, na het verdwijnen van Saddam Hoessein, Khadaffi, Moebarak en de opstand tegen Assad. Bovendien zijn de scheidslijnen in het MO die door die Syrische burgeroorlog duidelijker te zien zijn, in het voordeel van beide landen. Curieus genoeg zijn Israël en Egypte op dit moment de neutrale krachten in het MO.

Egypte ziet binnenkort de Libische burgeroorlog weer oplaaien, en zal daarom ongetwijfeld rust willen in de Sinaï-woestijn. Het zou handig zijn als Israël daar in ieder geval enige hand- en spandiensten verrichten zou. Overigens mag je dit bezoek van Netanyahu niet licht opvatten: het zal ongetwijfeld garant staan voor enige onrustige nachten in Caïro, want de haat tegen Israël zit in Egypte heel diep. Dat al-Sissi toestemde Netanyahu te ontvangen is daarom ook een signaal dat er belangrijke afspraken zullen worden gemaakt.

De Syrische burgeroorlog is op dit moment belangrijker dan het eeuwige conflict van de islamitische wereld met Israël. Dat zal in de toekomst wel weer veranderen, maar op dit moment is de strijd om het leiderschap binnen die wereld tussen Saudi-Arabië en Iran belangrijker. Ook dit is een eeuwenoude tegenstelling, en de strijd tussen soennieten en sjiieten is weinig meer dan de bekendste uiting er van. Dat is dan ook het belang van die Syrische burgeroorlog: deze breuklijn binnen de islamitische wereld wordt hier bevochten. En in Jemen, niet te vergeten. Bijzondere illustratie hiervan is het bevel vanuit Iran aan Hezbollah om zich de komende tijd niet op het bestrijden van Israël te richten, maar alle krachten te wijden aan het bestrijden van Saudi-Arabië. In de bekende context van het MO is dat een aardschok – niet omdat de tegenstelling onbekend was, maar doordat Iran de prioriteiten blijkt te hebben verlegd.

Vertaald naar praktische omstandigheden betekent dit dat Iran nu absolute prioriteit geeft aan het winnen van de Syrische burgeroorlog. Houd daarom de komende tijd de berichtgeving over Aleppo nauwlettend in de gaten, want dat is de plek waar het gebeuren moet. Dat Iran daar hetzelfde over lijkt te denken als Saudi-Arabië houdt in dat beide landen verwachten dat het moment van een showdown is aangebroken, omdat beiden menen de beste kaarten te hebben voor een beslissende slag. In hoeverre dat waar is zal moeten worden afgewacht, maar de tekenen wijzen op grote ontwikkelingen op korte termijn. Dat ook de Amerikanen zich in Jemen aan de zijde van de Saudi’s vertonen spreekt in dit verband boekdelen.

Met hun volledig mislukte Syrië-politiek en de vreemde capriolen van bondgenoot Turkije hebben de Amerikanen een hoop te winnen bij een Saudisch succes in Syrië, maar de kansen hoeven niet al te hoog te worden aangeslagen. Bovendien kan de publiciteit daarover nauwelijks voordelig zijn: de Saudi’s zijn ondanks alles toch een steunpilaar van IS. Rusland wil dat ‘Syrië’ ten einde aan komt, en wel zo snel als fysiek mogelijk is. Ook dat pleit voor een een grote afrekening in Aleppo op korte termijn.

Opnieuw.