Amerika gaat haar ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem verplaatsen. Daar was al in 1995 een besluit toe genomen. De beduchtheid voor de gevolgen van zo’n verplaatsing hebben Amerika er tot voor kort van weerhouden om uitvoering te geven aan dat besluit. Maakt president Trump het verschil? Als geloof moet worden gehecht aan de Nederlandse media, raast Trump als een olifant door de islamitische porseleinkast. Maar is dat ook zo?

Waarschijnlijk is er in Amerika heel goed nagedacht over deze stap. Die zal van alle kanten bekeken zijn door denktanks, commissies en strategen. Waar tot nu toe de overwegingen enerzijds en bezwaren anderzijds tot een impasse leidden, kan het lef van Trump de doorslag hebben gegeven. Maar er is meer.

De Palestijnse kwestie is een aantal punten op de agenda gedaald. Behalve de onverzoenlijke houding van de Palestijnen lijkt ook de extremistische islam te hebben bijgedragen aan een teruglopende steun voor de Palestijnse kwestie. Islamitische landen die de Palestijnse kwestie hoog op de agenda hielden hebben tegenwoordig andere zaken aan het hoofd. Olielanden bereiden zich voor op een economische transitie die hun relatie met de wereld zal veranderen. Binnen de islam voltrekt zich een harde strijd tussen soennitische gelovigen en aanhangers van de sjiitische opvatting van de islam. En tenslotte hebben islamitische landen ook hun handen vol aan islamitische extremisten die naar regeringsmacht streven. De wereld ziet er kortom heel anders uit dan in 1995 toen het besluit om de ambassade te verplaatsen werd genomen.

De ambassade is het schaakstuk geworden waarmee op het gewijzigde speelveld op het bord een strategische zet is geplaatst die geopolitiek van grote betekenis zal zijn. De zet bevat op de allereerste plaats een boodschap aan de Palestijnen. Vergeet Jeruzalem als Palestijnse hoofdstad is de kern van de strategische stap. Het is nog even gissen of dit ook gaat leiden tot een meer realistische houding van de Palestijnen in de vredesbesprekingen. Ondanks alle ronkende teksten uit islamitische landen zou de onderliggende trend wel eens kunnen zijn dat men van de Palestijnse kwestie af wil.

De tweede betekenis van de strategische zet is de boodschap aan de islamitische wereld zelf. De massieve steun aan de aanspraken van de Palestijnen was nagenoeg een geloofsartikel geworden. Nu zegt alleen nog Iran openlijk dat Israël vernietigd zou moeten worden. De Iraanse steun aan de Palestijnse kwestie ligt echter in het soennitische deel van de islamitische wereld niet goed. Ook dat geeft Amerika de kans om een beslissende zet te doen op een terrein waar de verhoudingen beladen waren en tot een impasse hadden geleid.

De derde betekenis is een boodschap aan de wereld. Amerika laat zich niet langer ringeloren door islamitische lange tenen en neemt hier met een assertievere opstelling het voortouw. Amerika wil zich niet langer laten chanteren en weigert nog langer offers te brengen voor de schuld die het Westen wordt toegewezen voor het mogelijk maken van een Joods thuisland en de steun die Israël in de loop der jaren kreeg. Amerika toont moed die het lang heeft ontbroken en die in Europa nog steeds ontbreekt.

Wat het voor Israël gaat betekenen is nog onduidelijk. Voor de blijdschap die premier Netanyahu toonde was voldoende aanleiding. De stap van Amerika bevrijdt Israël uit een politiek cordon dat westerse landen dwong om hun ambassade naar Tel Aviv te verplaatsen. Het is echter de vraag of het alleen maar voordelen oplevert. Voor de geleidelijke terugkeer van de ambassades naar Jeruzalem, zal Israël ongetwijfeld net als de Palestijnen een prijs moeten betalen die een oplossing van de Palestijnse kwestie mogelijk maakt. Rusland zal daar bijvoorbeeld op aandringen.

Nu de geest uit de fles is maakt men zich in Nederland en Europa alleen maar zorgen om de scherven en wordt niet ingezien welke betekenis de ogenschijnlijk onberaden stap van Amerika heeft. Met een kleine zet op het geopolitieke schaakbord wordt geen wereldgeschiedenis gemaakt, maar wel aangetoond dat het spel veranderd is. Overwegingen als bovenstaand had ik graag in een van onze kranten gelezen. De redacties daar zitten echter klaar om verslag te doen van de vreselijke gevolgen die het Amerikaanse besluit zal hebben. Komt er een nieuwe intifada vragen ze zich af. Het zal wel bij wat stenen gooien blijven. De wereld is veranderd.

---

Dit artikel verscheen eerder op Harde Woorden