Dat filosofie is gelul is snel gezegd, maar kun je dat onderbouwen, werd hier vanmiddag achter op de bank aan mij gevraagd. Welnu!

Laten we daarvoor eerst eens kijken wat de functie van filosofie is. Wiki begint goed, maar ontspoort direct na de eerste zin:

De filosofie of wijsbegeerte is de oudste theoretische discipline die het verlangen en het streven uitdrukt naar kennis en wijsheid. Zij kwam voor het eerst echt op in de 6e eeuw v.Chr. Een beoefenaar van de filosofie wordt een filosoof of wijsgeer genoemd.

De fixatie op de persoon van de filosoof hebben we aan Plato te danken, en het is geen genoegen, want het is tevens een aberratie. Plato redeneerde dat filosofen het meest geschikt waren om te regeren omdat ze de slimste mensen zouden zijn. Grapjes over ‘De slimste mens’ kunnen verder achterwege blijven – ik zag er vorige week bij toeval tien minuten van, en kwam zelfs even in de verleiding Maarten van Rossum toe te juichen toen die mopperde over het niveau van het spel.

Waarmee ik maar zeggen wil: echt slimme mensen bemoeien zich niet met dingen waarvan ze geen verstand hebben. Die wijsheid ontbrak Plato in ieder geval al: 2500 jaar geleden ging de filosofie dus al door de plee.

Waarop we ons dan wel zouden moeten richten? Dat besef je als je zaken als wetenschapsfilosofie en rechtsfilosofie gaat bekijken. Anders dan veel filosofische systemen die sinds Plato hen weg de wereld in hebben gevonden zijn deze takken van wetenschapsbeoefening vooral bezig met de manier waarop hun vak zou moeten worden beoefend.

Wijsheid over een vak en hoe er mee om te gaan in plaats van wijsheid over de wereld is een hele vooruitgang. Helaas zijn de meeste filosofische systemen gericht op de wijze waarop de mens met het leven om dient te gaan. Om gelukkiger te worden – ook dat nog. Wijze mensen zouden weinig tijd nodig moeten hebben om zich op basis hiervan te realiseren dat filosofie weinig anders dan gelul kàn zijn.

Maar ja, wijsgeer klinkt wèl lekker natuurlijk. Clubs als het Filosofisch Kwintet – met de Filosoof des Vaderlands en andere zwatelaars die het echte leven pas herkennen als ze voorover in een paardenvijg kukelen – zwelgen er in. In zichzelf, dus.

Voor wie mijn betoog tot dusver te vaag en te ongericht klinkt heb ik nog wat betere argumenten beschikbaar waarom het met de filosofie en het geluk der mensheid al vroeg mis is gegaan. De ontelbaar diverse filosofische richtingen schenk ik u verder. Veel ter zake doen ze niet; de onderlinge verschillen doen er nog minder toe. In het beste geval zijn het behartigenswaardige of goed bedoelde adviezen; evenals de systemen die er uit zijn geëxtrapoleerd. In het slechtste geval is het mieren neuken op de vierkante centimeter. Maar waar gaat het mis?

Postmodernisme
Bij de onbedwingbare neiging oneindig door te redeneren. Neemt u van mij aan: alles dat je doorredeneert tot in de uiterste consequenties wordt vanzelf waanzin. Dat is dan ook de ultieme ironie aangaande het postmodernisme, de filosofische stroming die de afgelopen dertig jaar ons leven heeft geruïneerd. Over postmodernisme zegt Wiki accuraat:

..In de filosofie ligt daaraan ten grondslag het geloof dat alle menselijke kennis limieten kent en cultureel bepaald is.

Maar zoals u ondertussen beseft pretendeert het postmodernisme zelf grenzeloos toepasbaar te zijn. De waanzin die daaruit – soms via bizarre omwegen – tot ons gekomen is, bewijst mijn stelling dat alle filosofie gelul is overtuigender dan ik het zelf ooit had gekund zonder de hulp van mensen die al tijdens het uitvinden van het buskruit vergaten waarvoor ze het gebruiken wilden.

Einstein
Over oneindigheid en de conclusies die je er aan verbinden moet is naar mijn persoonlijke mening geen groter filosoof dan Einstein. Die verklaarde desgevraagd over oneindigheid dat er in zijn beleving slechts twee zaken waren die oneindig konden zijn: het heelal en menselijke domheid. Waar hij aan toevoegde dat hij van het heelal niet geheel zeker was.

Over filosofie zegt dat twee dingen:

1. Hoe eenvoudiger hoe beter
2. Ingewikkelde verhalen zijn in de kern altijd smoesjes.

In zijn begrenzing toont een meester zijn wijsheid.