Als de overheid formeel onafhankelijke instituten als de AIVD toestaat giftige definities van rechtsextremisme te hanteren zijn we als land wel erg ver afgegleden.

“Het rechtsextremisme komt naar je toe deze zomer” had de ondertitel kunnen zijn van de schandalige GL-folder die de AIVD zojuist heeft uitgebracht als haar bijdrage aan de bestrijding van rechtsextremisme. Nog pas een paar jaar geleden werd – onweersproken – geconstateerd dat rechtsextremisme in Nederland niet of nauwelijks bestaat. Wel bestond er een scala aan politiek minder correcte overtuigingen, en die worden nu door de AIVD gesorteerd onder de categorie extreemrechts. Opdat zij geregistreerd en bestreden kunnen worden.

Dit is extreemlinkse etikettenplakkerij, waarmee de AIVD een heel nieuw discours van zaken die niet langer gezegd mogen worden aanboort, op straffe van maatschappelijke uitsluiting of zelfs juridisch ostracisme. Want dat dat laatste in de pijplijn moet zitten valt uit deze folder moeiteloos te destilleren. Het is het logische vervolg. De AIVD definieert vanaf heden de volgende zaken als extreemrechts:

• vreemdelingenhaat;
• haat jegens vreemde (cultuur)elementen;
• ultranationalisme.

Natuurlijk is het woord ‘haat’ zo rekbaar als de ruggegraat van onze premier. Dat blijkt ook uit het vervolg van deze folder, waarin ongegeneerd wordt in gegaan op diverse stokpaardjes van partijen in de Tweede Kamer. Mainstream extreemrechts is volgens de AIVD tegenwoordig blijkbaar equivalent aan niet juichend en zingend bij de grens staan om de nieuwe bewoners van ons land binnen te halen. Min of meer in ieder geval. Maar er bestaan nog veel meer sinistere extreemrechtse mensen en groepjes, en vooralsnog maakt de AIVD zich daar – conform haar opdracht van rijkswege – voorlopig het meest druk om. Dat is niet minder geruststellend overigens. En passant wordt ook de definitie van bedreiging van de democratische rechtsorde opgerekt:

Tot op heden werd extremisme vooral gelijk gesteld aan het gebruik van fysiek geweld, hetgeen ook de pointer is waarom deze AIVD-folder vanuit linksextremistische hoek is ingestoken. In die kringen beziet men elke verbale tegenstand als gewelddadig, waarop fysieke reacties gepast zijn. Dat die geest deze AIVD-folder doordesemt is onmiskenbaar. Dat wordt nog het duidelijkst onder het kopje Niet-gewelddadige dreiging van rechts-extremisten. Daar staat geschreven:

Het tweede aandachtspunt is de niet-gewelddadige dreiging tegen de democratische rechtsorde. Die wordt veroorzaakt door activiteiten als systematisch haatzaaien, bevolkingsgroepen demoniseren, intimideren of een sfeer van angst creëren.

Hieronder valt vrijwel alles dat niet binnen de goedgekeurde staatsideologie valt te rangschikken. Alleen bestaat die goedgekeurde staatsideologie nog niet concreet, al zijn de contouren in de media al wel degelijk herkenbaar. De AIVD vervolgt dan ook:

De dreiging die uitgaat van bijvoorbeeld het ‘intellectuele’, door de Amerikaansealt-rightbeweging geïnspireerde, rechts-extremisme, is niet-gewelddadig. Het Nederlandse alt-rechts heeft als doel hun zeer extremistische gedachtegoed, gebaseerd op rassenleer, algemeen geaccepteerd te maken. Als deze ideeën in de toekomst steeds gewoner zouden worden in de Nederlandse samenleving en ook geaccepteerd zouden worden in het openbaar bestuur, is dat een bedreiging voor de Nederlandse democratische rechtsorde.

We  zien hier twee dingen die zowel een politieke herschikking belichamen als dat ze bijzonder ongezond zijn:

• Alles wat niet binnen een goedgekeurd kader kan worden gezien is volgen de AIVD nu (rechts)extremistisch. Daadwerkelijk fysiek geweld is geen bepalende factor meer.
• Ook geweldloze democratische verspreiding van gedachten die niet zijn goedgekeurd worden als gevaarlijke rechtsextremistische infiltratie gezien. Het gebrek aan concrete definities hier houdt eenvoudig in dat alles wat als ongewenst wordt beschouwd, als rechtsextremistisch kan worden bestempeld. Dat gebrek biedt ruimte of zelfs een aanzet en rechtvaardiging tot McCarthyisme in de stijl van Mao’s Rode Gardisten.

De AIVD zal ons nog mededelen welke meningen als eersten ongewenst zullen worden verklaard.

De AIVD doet onderzoek naar rechts-extremisme om vast te stellen op welke manier en in welke mate sprake is van dreiging voor (het voortbestaan van) de democratische rechtsorde. Dat gaat zowel om de ondemocratische denkbeelden van de personen , als in de ondemocratische manier waarop zij veranderingen willen bereiken. In de huidige situatie van de rechts-extremistische beweging in Nederland ziet de AIVD twee aandachtspunten.

Waarna een onderscheid volgt tussen gewelddadig en niet gewelddadig. Maar zoals ik al constateerde is dat vanuit het perspectief van deze folder slechts een nuance van weinig betekenis.

Er gebeuren in deze folder een reeks van zaken die het daglicht nauwelijks kunnen verdragen in een democratische samenleving.

1. Het maatschappelijk gewenste discours wordt van staatswege vastgelegd,
2. Er worden nieuwe definities van ongewenstheid geïntroduceerd zonder wetenschappelijke onderbouwing of maatschappelijke discussie
3. Bestaande definities worden opgerekt teneinde degenen op wie ze daardoor plotseling van toepassing zijn in een kwaad daglicht te kunnen stellen.

Dit stinkt, en mag niet zonder uitgebreid debat passeren. Terug naar de tekentafel met deze luchtballon is het minste dat je er van zeggen moet.