De stand van zaken op de ochtend van 17 juni

Griekenlandkrijgt zonder verdere voorwaarden de 12 miljard euro van de vorige bail-out, waar IMF, ECB en de EU in eerste instantie strakke voorwaarden aan zeiden te verbinden. Men probeert dit zo geruisloos mogelijk te laten passeren, want er is geen alternatief in de ogen van de Brusselse apparatsjiks. 12 miljard is in hun ogen een lage prijs voor een kans de euro en de EU te redden. Dat de Grieken aan geen enkele van de gestelde ‘harde voorwaarden’ hebben voldaan, of daar perspectief op bieden, vergeet men in Brussel maar liever zo snel mogelijk. Wat ik een paar weken geleden schreef, over wie wie in de houdgreep heeft, blijkt uitgekomen.

Griekse regering heeft in een ultieme poging de oppositie mee te krijgen bij het uitonderhandelde akkoord met EU, ECB en IMF de oppositie het aanbod gedaan van regeringsdeelname in een regering van nationale eenheid, wat echter botweg geweigerd is. Premier Papandreou heeft er nu voor gekozen zijn kabinet te herschikken, en daarvoor in het parlement komende week het vertrouwen te vragen. Met een partij die desintegrerende is (de linkervleugel overweegt zich af te splitsen), lijkt de kans op een kabinetscrisis vooralsnog groter dan een succesvolle aanpak van de financiële crisis waarin het land verkeert.

De Griekse bevolking heeft zich de afgelopen dagen agressief doen gelden, al is de volkswoede tot nog toe vooral gericht op de voorgestelde bezuinigingen van 28 miljard. Wat er gaat gebeuren als de volle omvang van de problemen van het land gaan doordringen is niet goed voorstelbaar, maar het zal heftige taferelen te zien geven.

De internationale financiële markten schatten de kans op een Grieks faillissement in op 80% voor dit jaar. NB: in januari stond dit cijfer nog op 25%.

De besluitvorming over een tweede Griekse bail-out lijkt te worden uitgesteld naar half juli.

Nederland
Nederland lijkt op dit moment nog niet zwaar getroffen te zullen worden in geval van een Grieks faillissement, maar de grootste pijn zit bij de Franse banken.Frankrijk heeft $ 60,7 miljard uitstaan in Griekenland, en als dat land onderuit gaat, gaat Frankrijk wellicht mee. Niet voor niets is president Sarkozy een van de warmste pleitbezorgers van een reddingsoperatie voor Griekenland. Sarkozy wil volgend jaar ook nog herkozen worden. De gevolgen van een Franse kredietcrisis zijn ondenkbaar. Een EU of euro zonder Frankrijk is niet mogelijk, want de as Frankrijk-Duitsland is het hart van beiden.

Daar tegen in gaan de ontwikkelingen aan de andere kant van de Rijn. De kredietcrisis brengt de regering-Merkel steeds verder in het nauw, aangezien de bevolking het zat is overal financieel te moeten bijspringen. Met een reeks deelstaatverkiezingen in aantocht, en opstandige coalitiepartners, heeft Angela Merkel bijzonder weinig speelruimte over.

In Duitsland heeft men vandaag zojuist de eis op tafel gelegd, dat alle EU-landen moeten meebetalen aan een tweede bail-out. Dit geeft de richting aan waar we ons de komende tijd in gaan bewegen, en dat heeft grote consequenties.

Op dit punt moet ik u een paar dingen in herinnering brengen, die bepalend zijn voor het scenario dat zich lijkt te gaan ontrollen.

Het proces
Hoe langer een schuldsanering van Griekenland uitblijft, hoe groter de Griekse schuldenlast op de balans van de ECB zal worden. Dat werkt zo: het land leent nu vooral om oude leningen af te kunnen betalen. Nu niemand de Grieken nog wat wil lenen, doet de ECB dat. Per saldo betekent het, dat de leningen die het land bij private partijen had, worden overgeheveld naar de ECB. Dat geldt ook voor de 12 miljard die nu zijn goedgekeurd. De berg van 49 miljard euro Griekse staatsschuldpapieren die de ECB nu op de balans heeft zullen over zes weken dus zijn gegroeid tot 61 miljard (of meer, afhankelijk van hoeveel de Europese banken bij de ECB weten te dumpen).

Als we op deze wijze doorgaan, zal over een paar jaar de volledige schuld van Griekenland van 340 miljard euro nu, op de balans van de ECB staan. Nu al staat op de balans van de ECB een risicofactor van 444 miljard, waarvan 140 miljard direct samenhangt met de Griekse problemen.

Cui Bono?
Het moment waarop deze situatie tot volle wasdom komt, is voor de Europese federalisten een uitgelezen kans een voortgaand proces in gang te zetten dat niet langer gestopt zal kunnen worden. Een nieuw verdrag om de federalisering van Europa extra snelheid te geven.

Nederlandsche bank-president Wellink liep daar al enigszins op vooruit deze week met zijn pleidooi voor een Europees fonds van 1500 miljard euro. Wat gaat er dan namelijk gebeuren? Men zal dan gaan proberen om de Griekse staatsleningen en andere dubieuze waardepapieren om te zetten in Eurobonds. Daarmee kan men de Griekse staatsschuld in één keer saneren. Tegelijkertijd zal men onder het mom van een betere controle op de lidstaten proberen de beslissingsbevoegdheid van belastingheffing naar Europees niveau te tillen, zodat het een bevoegdheid wordt van het EU-parlement en de EU-commissie gezamenlijk.

Op de Belgische televisie was vannacht al een man te zien die voorstelde om het probleem op te lossen via eurobonds, met een 50% saneringsdiscount. Dat is echter helemaal niet nodig in een scenario zoals ik hierboven schets, want men kan ons ook langzaam leegmelken. Naar de bevolking kan men tegelijkertijd de schijn ophouden dat Griekenland geen enkele korting heeft gekregen, en formeel is dat dan ook correct. Dan stroomt het geld via een andere route, maar nog steeds met dezelfde bestemming.

Wat we storten zien we in ieder geval nooit meer terug, en het geld wordt afgeboekt van de staatsschuld, zoals premier Mark Rutte vorige week al snedig aangaf. Aldus kan men het tot de volgende kabinetsperiode buiten de bezuinigingen houden. Wat niet wegneemt dat het afbetaald zal moeten worden door Nederland zelf, maar de afwikkeling wordt op lange termijn een klusje voor specialisten. Niemand zich er meer druk over zal maken, omdat het niet uit te leggen valt, en niet te verdedigen bovendien.

Natuurlijk zullen de lidstaten trekkingsrechten en recht op rentevergoeding houden, maar er ontstaat door de stroomversnelling van federalisering een mogelijkheid van Europa-wijde herverdeling van de welvaart, waarvan de socialisten nu alleen nog kunnen dromen. Daardoor zullen de rijkere landen tot in lengte van dagen de begrotingstekorten van de zwakke broeders moeten blijven aanvullen. En worden we opgescheept met een echte Europese regering.

Federalisering
Aangezien Duitsland tot nog toe toch steeds voor alle kosten wordt aangeslagen, lijkt het er op dat de Duitse regering het meest ziet in een poging het stabiliteitspact te herstellen. Dat zou de euro kunnen stabiliseren, en de uitbreiding van bevoegdheden van het EU-parlement die het gevolg van de instelling van de eurobonds op federaal niveau zou inhouden, zou een continue herverdeling van Europese gelden voor een groot deel aan het zich van de bevolking van de lidstaten onttrekken. Weinigen zullen nog precies weten hoe het precies zit, en wat onze rechten waren. Dat dit voor een land als Nederland rampzalige financiële gevolgen zal hebben behoeft verder geen betoog. Welk een rampen dat EU-parlement in zo’n situatie zou veroorzaken is daarbij een extra horrorscenario.

De eurocraten en federalisten hebben groot belang bij het redden van Griekenland, omdat een Grieks faillissement op dit moment de ondergang van de euro zou betekenen, en wellicht van de EU. Maar naarmate men een sanering van de Griekse problemen langer kan uitstellen zal het meer en meer een middel worden om de instelling van de Europese federatie te bevorderen. Ik geloof niet dat hier sprake is van een ver vooruit opgezet plan, maar dat er mensen zijn die de gelegenheid zullen herkennen en gebruiken staat vast.

De Griekse kredietcrisis kan door de Europese federalisten worden gebruikt om een verdergaande samensmelting van de EU-lidstaten in gang te zetten. Het is zelfs heel goed mogelijk, dat als ze dat niet binnen vijf jaar voor elkaar krijgen, hun kans voor de komende dertig à vijftig jaar verkeken is. Door de steeds sterkere opkomst van nationalistisch gerichte partijen neemt de steun voor de Europese gedachte steeds verder af.

De uitkomst en aanpak van de Griekse kredietcrisis zullen in hoge mate bepalend zijn voor de manier waarop de EU zal voortbestaan. Als we de federalisten hun gang laten gaan, zullen we de klok niet meer terug kunnen zetten.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.