De verscheurdheid binnen de NATO – na de afkondiging van sancties door de USA tegen Turkije – verscheurt ook het hoofdkwartier in Brussel.

Directe aanleiding van die sancties is de aankoop door Turkije van het Russische luchtafweersysteem S400 – een aan NATO-materiaal superieur systeem dat het land echter niet tegen Rusland zou kunnen inzetten vanwege technische restricties die Rusland er als verkoper in heeft gebouwd. En NATO was van oorsprong primair tegen Rusland gericht, al staat dat niet in de statuten.

De USA – als gelijkwaardige partner onder ongelijkwaardige partners – weigert dat van Turkije te accepteren, en deze sancties zijn het eerste voelbare gevolg. Vermoedelijk niet het laatste, en aangezien het systeem al in Turkije aanwezig is en tests al hebben plaatsgevonden valt niet goed te zien hoe de aankoop nog zou zijn terug te draaien.

Een van de problemen met NATO is dat het van oorsprong een verlengstuk van Amerikaanse wereldpolitiek was, en wat de USA wilde gebeurde. Dat daar soms wat overleg met bondgenoten voor nodig was doet voor de essentie van wat ik hier zeg niet ter zake. Maar de terugval van de USA van opperste wereldmacht naar de positie van één van de grote machten maakt dat Amerikaanse eisen minder automatisch worden gehonoreerd. Formele posities worden vaak pas een probleem als er divergentie optreedt. Zoals nu. Dat de wegen in het bondgenootschap al enige tijd uiteen liepen zijn is nu echter maar een minor detail. Er zit een crash aan te komen, en de oorzaak is het formele probleem dat iedereen inspraak heeft, en niemand er kan worden uitgezet.

Secretaris-generaal Stoltenberg wijdde er vandaag een jammerklacht aan.

#NATO Secretary General Jens Stoltenberg [#US' CAATSA sanctions on #Turkey]:

▪️"I regret that we are in a situation where NATO allies have to impose sanctions on each other." pic.twitter.com/3z1wlHFQxW

— EHA News (@eha_news) December 15, 2020

De Russische president Putin lacht zoals verwacht in zijn vuistje. De verkoop van het zeer gewilde S400-wapensysteem en de spoedleverantie die erop volgde werd in het Kremlin naar waarde geschat, want de boot is echt aan voor de Amerikanen. Het Amerikaanse Congres heeft dit tegen de wil van president Trump doorgezet, zodat men in Brussel zelfs hèm de schuld niet geven kan.

Though Russia issued an official statement of condemnation, given obviously it remains the other party doing the S-400 deal and called the US sanctions “illegitimate” and as showing US “arrogance towards international law” – it’s very likely the Kremlin still quietly sees a ‘victory’ of sorts in assisting in bringing about the unprecedented scenario.

Oftewel: popcorn en nootjes in Moskou:

Het blijft echter de vraag of Rusland veel te feesten zal hebben als de kruitdampen zijn opgetrokken. Voortgaan op deze weg is voor NATO een groeiend probleem, en dat het bondgenootschap de komende tijd uiteen zal vallen lijkt waarschijnlijk te worden bevorderd door die vreemde omissies gericht op gelijkwaardig lidmaatschap in het verdrag. De oprichting van een nieuw bondgenootschap – waarbij in ieder geval Turkije geloosd zal worden – is de uiterste maar logische optie na het proces dat nu plaatsvindt.

Resteert de vraag of de Europese landen nog zo happig zullen zijn op Amerikaans leiderschap tegen het nabije Rusland? De Franse insteek is altijd geweest op termijn de EU om te bouwen naar een wereldmacht op eigen kracht, maar Duitsland lijkt daar niets voor te voelen. Die ‘Zwitserse aandrang’ van Berlijn is heel lofwaardig, maar niet te handhaven. Berlijn zal moeten kiezen tussen een alleingang van de EU of een nauwere band met de USA. Want zeker is dat een nieuw bondgenootschap onder Amerikaanse leiding strakkere regels zal kennen, waarbij ‘Turkse fratsen’ worden uitgesloten. Maar voor Europa zal de keus van Duitsland bepalend zijn.

Overigens, zelfs zou het voor de Amerikanen te overwegen zijn Europa verder aan haar lot over te laten. Veel nut heeft de NATO thans niet voor hen, maar (te) duur is zij beslist. De belangrijkste strategische doelen van de USA zijn nu – als altijd – Zuid-Amerika, en haar dominantie ter zee in Azië. De plannen voor de Amerikaanse vloot de komende 30 jaar bewijzen dat. Daarmee zou ook de doctrine van tegengas aan Rusland worden verlaten, maar met het begraven van haar wereldwijde pretenties heeft Rusland de belangrijkste reden voor NATO als middel voor de USA al stilletjes laten varen.

Stoltenberg betreurt deze tweesprong, en de Europese elites zullen nog meer redenen hebben er om te treuren. Want met de pretentie van gelijkwaardigheid zal ook het Europese voorzitterschap van de NATO verdwijnen, en wordt de EU daadwerkelijk en niet langer te ontkennen een satelliet van de USA. Dat zal voor de pretenties van dat andere Brussel – en daaraan gekoppeld Parijs – moeilijk verteerbaar zijn. Maar dat NATO in haar huidige vorm over tien jaar nog bestaat kunt u gevoeglijk uitsluiten.

---

Eerdere analyses de NATO aangaande vindt u hier.