Sven Snijer laat zien hoe men binnen Jeugdzorg meer de weg naar een staatsopoeding in blijkt te slaan dan zich te concentreren op kerntaken.

Net zoals de Decentralisatie van de Jeugdzorg in 2015 het universeel geneesmiddel zou worden voor alle problemen die ouders, kinderen en professionals ervoeren (een sociale omwenteling die na vijf jaar volkomen mislukt blijkt te zijn, want er moet alleen maar geld bij) wordt nu GIRFEC aan gemeenten aangeboden als alomvattende oplossing voor wat er mis blijft gaan in de jeugdhulp. De toverformule is nu niet ‘preventie’, maar het ‘creëren van kansen’. Dat moet verhullen dat we grotendeels te maken hebben met risico-taxaties, waar het NJI door de jaren heen goed aan verdiend heeft. Laten we een stukje tekst erbij halen van het NJI uit 2017 geheten “Veiligheid en risico’s inschatten: wat helpt?”

“Geen kindsignalen? Toch een reden om in actie te komen!”

“Een veel gehoorde uitspraak is dat ‘er geen kindsignalen zijn’, met de bijbehorende conclusie dat er niets aan de hand is en geen hulp hoeft te komen. Dit is een misvatting. Een kind kan het goed doen of goed lijken te doen, terwijl de situatie in het gezin onveilig is en de risico’s op kindermishandeling groot zijn.”

Dit weerspreekt volledig (pdf) de nadruk op ‘positieve indicatoren’ van het nu gepromote GIRFEC, wants zelfs als er schijnbaar niets aan de hand is, kan er toch wat aan de hand zijn. Hoe tegenstrijdig wil je het hebben? Met veel blijheid en positivisme wordt benadrukt dat kinderen zich op acht gebieden mogen ontwikkelen en kansen zullen krijgen (Kansencirkel), maar hetzelfde NJI waarschuwt dat positieve signalen bij het kind geen enkele betekenis hoeven te hebben! Het kan zwaar mishandeld worden. Het lijkt precies op een jeugdzorgcasus van zo’n tien jaar terug, waarbij de Raad voor de Kinderbescherming bij een zielsgelukkig en zich goed ontwikkelend kind in een rapport wist te vermelden dat het kind ‘een verschrikkelijk geheim’ met zich mee moest dragen…

Toename suïcide onder jeugdigen in Schotland
Een heikel punt in de verklaring van het NJI is dat de GIRFEC-studiereizen werden georganiseerd “mede vanwege de aanzienlijke daling in jeugdhulp- en suïcidecijfers in Schotland”, terwijl de laatste cijfers uit Schotland juist laten zien dat het aantal zelfmoorden onder jongeren daar enorm is toegenomen! Er is een stijging van maar liefst 50% in de leeftijdsgroep van 15-25 jaar. Deze ontstellende cijfers hebben in Schotland geleid tot een noodkreet richting de geestelijke gezondheidszorg. Het blijkt dat jongeren de meeste kans hebben door suïcide om het leven te komen in gebieden waar veel armoede heerst (bij arme mensen is de kans op zelfmoord zelfs drie maal hoger dan bij rijke mensen). Het blijkt helemaal niets met opvoeding te maken te hebben, maar alles met de sociaal-economische situatie.

Youth suicides in Scotland rise 50% in a year as mental health crisis grows

De ‘Named Person’ en Girfec
Het NJI probeert in haar verklaring bij de kritiek op GIRFEC de Nederlandse interesse in het systeem minder bedreigend voor te stellen dan waar ouders in Schotland zich zorgen over maakten. Vooral de laatste zin beoogt dit: “Voor zover bekend bij het NJI wordt het ‘element’ van de Named Person in Nederland nergens in de praktijk toegepast.” Zie de tekst hieronder, die bestaat uit een gedeelte over overheidsbemoeienis en een gedeelte over de ‘Named Person’:

“Wat ontlokt discussie?”
“Niet iedereen is enthousiast over GIRFEC of elementen ervan. De hoofdpunten uit de kritische geluiden zijn:

Het is een sterke bemoeienis van de Schotse overheid met het opgroeien en opvoeden van de jeugd. Die overheid is immers een nadrukkelijk aanwezige partij in zowel de vaststelling van het gedachtegoed als de uitwerking. Dat staat op gespannen voet met de vrijheid waarin ouders kun kinderen mogen opgroeien.
De ‘named person’ (belangrijkste contactpersoon voor ondersteuning) kan in principe een invloedrijke rol vervullen – en ondersteuning organiseren – ook als de ouders of de jeugdige dat niet vragen. Dit element in de Schotse wetgeving is inmiddels komen te vervallen. Voor zover bekend bij NJi wordt het element van de ‘named person’ in Nederland nergens in de praktijk toegepast.”

Named Person
Er wordt hier gesuggereerd dat de ‘Named Person’ helemaal niet zo belangrijk is voor GIRFEC als geheel, onder andere door de NP tot een ‘element’ te reduceren, maar in een NJI folder van maart 2019 “Verrassend Passend” lezen we iets heel anders:

“In de wereld volgens Girfec heeft elk kind een named person, iemand bij wie het in eerste instantie terecht kan, op alle key moments in een kinderleven. “En altijd vanuit de behoefte van het kind”, zegt Bischof. “Als een kind een ondersteuningsbehoefte heeft, wordt een lead professional ingeschakeld.”

De ‘Named Person’ stond bij eerdere plannen wel degelijk centraal, want deze persoon zou het kind zijn hele leven blijven volgen tot aan de volwassenheid. De bedoeling van GIRFEC was dat kinderen met een probleem bij voorkeur niet naar hun eigen ouders zouden gaan, maar naar de leerkracht op school die weer contact zou opnemen met de ‘Named Person’ van het kind. Die schakelt indien nodig een ‘lead professional’ in. Nadrukkelijk wordt de regie weggehaald bij de ouders om te komen tot een systeem van staatsopvoeding, waarbij ‘waardegedreven werken’ (lees: een door de Staat gedicteerd waardesysteem) in de praktijk fungeert als een gecamoufleerde risico-taxatielijst waarmee ongevraagd kan worden ingegrepen in gezinnen.

Staatsopvoeding komt eraan
Onderstaande tekst is afkomstig van Graham Grant, journalist van de Scottish Daily Mail:

“Training voor toekomstige Named Persons omvat de praktische kennis van de 221 risico-indicatoren en de 308 welzijns-indicatoren. Deze bevatten vragen over bijvoorbeeld; of een kind ‘veel glimlacht’.
Leraren moesten de opdracht krijgen om de staatsvoogd te vertellen of een leerling hen in vertrouwen had genomen over een abortus, in plaats van de informatie aan de ouders door te geven.
In een reeks workshops werden kinderen vanaf vijf jaar aangemoedigd om zichzelf als ‘planten’ te beschouwen, met de ‘Named Person’ als ‘hoofdtuiniers’, in een sfeer van het soort hersenspoeling dat wordt gevonden in totalitaire staten.
Staatsvoogden zouden in hun streven naar naleving van ‘welzijnsindicatoren’ toegang kunnen vragen tot vertrouwelijke en gevoelige medische dossiers.“
“Meer dan 600 taxichauffeurs in de buitengebieden [in Schotland] die jongeren naar school brengen, kregen de opdracht om informatie over hun welzijn door te geven.”

Ouders worden niet betrokken
Het NJI probeert ondertussen haar handen te wassen in onschuld door te benadrukken dat zij slechts “een onafhankelijk kenniscentrum is dat actuele kennis over jeugd, vakmanschap en de organisatie van het jeugdveld verzamelt, verrijkt, duidt en deelt”. Hierbij worden echter geen ouders betrokken, want het blijft bij onderonsjes tussen professionals die bepalen wat de ‘belangrijke waarden’ zijn die kinderen moeten worden bijgebracht, met of zonder betrokkenheid van ouders. Met die ouders wordt pas gesproken over hun kind in een specifieke casus als de hele GIRFEC al is geïmplementeerd binnen het schoolsysteem. Omdat de ‘Named Person’ nu definitief is afgeserveerd, wordt aan ouders gevraagd vrijwillig mee te werken aan GIRFEC, zonder ze te vertellen dat ze daarmee meewerken aan risico-profilering en datamining.

“Zoeken naar huiselijk geweld en geldproblemen”
Een belangrijk punt van kritiek (Volkskrant) op de discussie rond GIRFEC en de ‘Named Person’ komt van senior lecturer sociologie en criminologie van de Abertay Universiteit, Dr. Stuart Waiton, die het zorgelijk vindt dat er in Schotland een publiek debat plaats vond in de media over de ‘Named Person’ (pdf), terwijl zeer weinig mensen of ouders er nog van gehoord hadden.

In het bijzonder gaat hij in op het feit dat er een merkwaardige tegenstelling bestaat tussen de moeite die sommige buurtopbouwwerkers, zoals Nicky MacCrimmon hadden met aan het publiek duidelijk maken wat een ‘Named Person is en de onduidelijkheid aan de kant van de overheid die het systeem implementeerde, die sprak van ‘praktische kennis’ (van risico-indicatoren en welzijnsindicatoren) waarmee de ‘Named Person’ te werk zou gaan. Het feit dat deze praktische kennis en vaardigheden toch helder en duidelijk uit te leggen zouden moeten zijn aan de burgers door de professionals, maakte het voortslepen van de publieke discussie over het onderwerp zeer verwarrend. Waiton noemt de oorzaak waarom de discussie zo lang bleef doorgaan en waarom ze zo frustrerend werkte voor ouders en professionals:

”Waar Nicky MacCrimmon vooral tegen lijkt te protesteren is het feit dat veel van deze artikelen kritisch zijn over de ‘Named Person’, zonder dat hij simpelweg het overheids- en professionele standpunt weergeeft. Net als in een aantal andere artikelen die de ‘Named Person’ verdedigen, geeft Nicky’s artikel eenvoudigweg tegenstrijdige standpunten in plaats van de specifieke zorgen te adresseren die zijn gerezen, of te proberen moeilijke vragen te beantwoorden omtrent wetgeving.”
“Nicky zegt: ‘Het is belangrijk op te merken dat de grote meerderheid van de kinderen geen contact zal hebben met hun ‘Named Person’ in de hoedanigheid van ‘Named Person’. Dit is niet waar. Ieder kind krijgt vanaf de geboorte, in het eerste jaar acht keer huisbezoek van een medewerker van het consultatiebureau die optreedt als de ‘Named Person’ van het kind.”
“Zij krijgen een brede opdracht mee, waarin van ze wordt verwacht te zoeken naar huiselijk geweld en geldproblemen en ze streven ernaar dat we ‘gezonde gezinnen’ hebben met ‘gezonde ouders’ als deel van hun proactieve ‘gezondheid scheppende’ benadering.”

Zie ook de oorspronkelijke bedoeling van de Ouder en Kindadviseur in Amsterdam, die twee weken na de geboorte langs zou komen; Koersbesluit “Om het kind”

“Alle jonge ouders krijgen te maken met de ouder- en kindadviseurs. Zij zullen in de regel voor het eerst met de ouder- en kindadviseur kennis maken tijdens een huisbezoek twee weken na de geboorte van het kind. ook in de jaren daarna zullen zij de ouder- en kindadviseur regelmatig voor een persoonlijk consult zien. Dit is op zich niet anders dan het nu gaat vanuit de jeugdgezondheidszorg. Verschil is dat deze ouder- en kindadviseur veel meer mogelijkheden heeft om ook daadwerkelijk zelf iets te doen wanneer er problemen in het opvoeden en opgroeien van het kind gesignaleerd worden.”
“Waar het werk van de consultatiebureauverpleegkundige nu nog geregeerd wordt door het draaien van spreekuren en het screening van kinderen (en ouders) op risico’s, zal de ouder- en kindadviseur straks meer tijd hebben om naar de ouder te luisteren en deze te helpen bij het (zelf) vinden van oplossingen binnen hun netwerk. Ouders gaan dit merken. Zij zullen ook merken dat de ouder- en kindadviseur er meer op uit trekt, bij hen thuis komt, maar ook op het kinderdagverblijf of voorschool te vinden is. En zo hun netwerk ook meer echt kent. Op deze manier gaat de ouder- en kindadviseur oplossingen ‘zien’ die eerder niet in beeld waren.”- blz 85

De verwarring bij professionals
In het resterende deel van het artikel komt Waiton op het onderliggende probleem, de filosofische misvatting die systemen als GIRFEC, ACE’s, of de ideologie van de Transitie en de Sociale Wijkteams doet ontstaan. Hij bekritiseert Nicky MacCrimmon die symbool staat voor de hele jeugdzorgindustrie en haar denkwijze, inclusief de overheid die met alle geweld ‘achter de voordeur’ wil komen. Volgens voorstanders van de ‘Named Person’ zouden de tegenstanders ‘libertarische fantasieën hebben over het opvoeden van hun kinderen in volstrekte isolatie’. De grandioze denkfout van veel jeugdzorgwerkers is het idee dat het beschermen van de gezinsprivacy gelijk staat aan het verwerpen of zich afkeren van de samenleving. Terwijl het gezin en de samenleving volgens Waiton juist complementair zijn.

“Nicky contrasteert wat hij ziet als een ‘libertarische fantasie’ met de werkelijkheid zoals hij die ziet, die van de maatschappelijke noodzaak van de gebruikmaking van politie, sociale en gezondheidsdiensten. Daar zit een zekere waarheid in, maar hij schijnt de staat, dat wil hier zeggen de betaalde professionals, te verwarren met de samenleving. Hier wordt het idee van een samenleving miraculeus getransformeerd en blijven we over met niets anders dan betaalde professionals die contact aangaan met individuen.”

Pas op voor de Kansencirkel
Hier raakt Waiton naar mijn idee de kern van de preventie-zucht en de wortel van de sociale dictatuur; de verwarring van de staat met de samenleving. Alles wat ons door de staat wordt opgedrongen onder het mom van ‘eigen kracht’, ‘dichter bij het gezin’ of het ‘kind centraal stellen’ is een leugen, want als de overheid daar werkelijk goede bedoelingen mee had zou een systeem als GIRFEC en de ‘Named Person’ niet zo stiekem onder de radar onze samenleving in worden geschoven alsof het helemaal niets meer om het lijf had dan kinderen gelukkig te maken. Ze hebben duidelijk iets te verbergen en de langdurige discussie die over de ‘Named Person’ werd gevoerd in Schotland was daar het zoveelste bewijs van. GIRFEC is verregaande staatsbemoeienis met het privéleven van mensen en gaat dus wel een stap verder dan het promoten van een opvoedcursus of een pedagogische theorie. GIRFEC zal verstrekkende gevolgen hebben voor het gezins- en familieleven zonder dat ouders zelfs maar op de hoogte worden gebracht van de mogelijke implicaties van de zo positief klinkende Kansencirkel.[1] Het is feitelijk een mishandeling-signaleringscirkel, die ook nog eens normatief ingrijpt in het gezinsleven door een vanuit de overheid gedicteerd waardestelsel te implementeren in het leven van kinderen, achter de rug om van ouders.

Adoptiedeskundige Tj.W. Strubbe:

“Waar ook geen rekening mee gehouden werd zijn de enorm schadelijke gevolgen van valse positieven als contra-indicatie waar de ‘jeugdzorg’ (dat is geen gezondheidszorg, maar jeugdbescherming met drang- en dwangzorg, dwingend, dreigend, chanterend!) met het kind er vandoor gaat, het kind wegplaatst van één of beide ouders zonder diagnostiek, zonder vooraf juiste en vooral brede voorlichting te verstrekken, zodat ouders een mentale keuze kunnen maken, waar geen drang bij nodig is.”

Al jaren ervaren ouders in Nederland dat het jeugdzorgsysteem niet de zorg biedt die kinderen nodig hebben, omdat de ‘broodverdieners’ van de Gecertificeerde Instelling of de Raad voor de Kinderbescherming het kind bewust of onbewust toetsten op risico-indicatoren en altijd het idee hebben dat het kind op de eerste plaats tegen de eigen ouders moet worden beschermd, voordat er aan andere oorzaken van problemen kan worden gedacht. Het idee dat een goed functionerend familiesysteem een toegevoegde waarde heeft voor het leven van het kind is veel van deze mensen volkomen vreemd. Zij delen de wereld in, in professionals en niet-professionals en menen dat de eerste groep de samenleving vertegenwoordigt, terwijl de laatste groep dient als achtergronddecor bij het uitvoeren van hun heilige missie. Ben je geen deel van de ‘ketenpartners’, dan ben je feitelijk niemand.

---

NB: Op 29 oktober werd er een rechtszaak gevoerd tegen de Staat, tegen het systeem bekend als SyRI. Indien deze rechtszaak wordt gewonnen is de kans groot dat ook GIRFEC en de Kansencirkel verboden worden. Er worden immers risicoprofielen gemaakt van kinderen zonder dat daar van tevoren een aanleiding voor bestaat.

‘Met technieken van inlichtingendiensten – zoals datamining en patroonherkenning – wordt de handel en wandel van burgers gevolgd en geanalyseerd, en worden er risicoprofielen van burgers gemaakt. SyRI is vergelijkbaar met het profileren van potentiële criminelen. In principe is iedereen bij voorbaat verdacht.’

Rechtszaak tegen de Staat – 29 oktober 2019

---

1. Over de Wheel of Well-being: ‘Welzijn’ is zeer subjectief. De Scottish Parent Teacher Council waarschuwde dat er mogelijk onenigheid kan zijn tussen Named Persons en ouders over wat het beste is voor een kind. Ook al heet het dat er ‘gelijkwaardig gecommuniceerd’ zou worden. Er komt een beslissing en die mag de Staatsvoogd nemen (in Nederland de jeugdbescherming).

---

Dit essay verscheen eerder op Dark Horse essays.

Jeugdzorg infiltreert met GIRFEC het onderwijs -1- vindt u hier.