In tien jaar is in Nederland het aantal daklozen verdubbeld meldt het CBS. En verbaasd dat politiek Nederland is! Alsof het vanzelf zo kwam, en niemand het eerder merkte.

Als het over schrikbarend gaat, is het eerste dat bij mij op komt de stuitende hypocrisie van politici die weigeren te erkennen dat ze zelf ergens als eerste verantwoordelijk voor zijn. Staatssecretaris Blokhuis komt het vooral niet uit dat het nieuwe politieke seizoen opent met deze herinnering van eerder beleid op zijn terrein. Maar zijn reactie illustreert dat hij er de afgelopen jaren – sinds zijn aantreden derhalve – nog geen gedachte aan heeft willen wijden.

Want dit, is toch zijn terrein?

Staatssecretaris Blokhuis (ChristenUnie) van Volksgezondheid is zich naar eigen zeggen “rot geschrokken” van de cijfers van het Centraal Bureau van de Statistiek over de toename van het aantal dak- en thuislozen in Nederland. Vandaag meldde het CBS dat het aantal in tien jaar tijd meer dan verdubbeld is. 39.300 mensen hadden vorig jaar geen vaste woon- of verblijfplaats.

“Wij wisten dat het aantal dak- en thuislozen eerder iets aan het toenemen was dan aan het afnemen”, zegt Blokhuis in het NOS Radio 1 Journaal. “Maar dat de toename zo fors is, dat is een tegenvaller. Zeker als je je realiseert dat bij elke dakloosheid veel ellende aan de hand is voor de individu en de omgeving.”

Tegenvaller? Een tegenvaller is iets waarover je eens rustig gaat nadenken hoe je de gevolgen over een jaar of vijf gaat hebt opgelost. Maar dit verhaal kent twee mogelijke varianten, als we op de woorden van de staatssecretaris af mogen gaan:

1. Dit is al tien jaar een groeiend probleem
2. Het gaat hier om een steile curve die vooral de laatste jaren een explosieve groei kent.

Variant 1 is een signaal van verwaarlozing en moedwillige blindheid voor maatschappelijke processen. Variant 2 is een herkenbare ontkenning van maatschappelijke processen die zonder verder nadenken werden ingezet. In beide gevallen zijn onachtzaamheid en incompetentie de vriendelijkste kwalificaties die je hiervoor geven kunt. Maar wat wantrouwen wekt is dat de redenen herkenbaar liggen in het beleid van de afgelopen vijftien/twintig jaar met betrekking tot bezuinigingen op de faciliteiten van geestelijke gezondheidszorg, alsmede de ongebreidelde instroom van migranten[1]. Ook is de armoede hand over hand toegenomen. Voeg daarbij nog een scheut justitieel beleid om mensen die zijn betrapt op het telen van marihuana op zolder zonder pardon hun huis uit te zetten, en je hebt je verhaal ongeveer rond: alle reserves om mensen op te vangen zijn al lang opgesoupeerd, en nu komen de gevolgen in volle glorie in het zicht. En dan heeft men de duizenden illegalen nog niet eens meegeteld. Al lijken het communicerende vaten, of zullen dat worden:

Van de ruim 39.000 daklozen had 57 procent een migratieachtergrond, blijkt verder uit de cijfers van het CBS. Ruim 84 procent van de daklozen is man. 37 procent van de daklozen verbleef in een van de vier grote steden: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag of Utrecht. Van alle 18- tot 65-jarige daklozen had meer dan de helft een migratieachtergrond.

Lang niet alles van wat ik hier noemde vind ik per se slecht beleid of onbegrijpelijk, maar van de gevolgen wilde niemand zich rekenschap geven op het moment dat het werd ingezet. Dat is wel ernstig. Hoogstens werd er gekoerd dat een oud probleem was opgelost, terwijl het niet meer was dan de klassieke manier om zaken op een ander bordje te leggen en vervolgens een andere kant op te kijken. De erkenning dat er zaken zijn die mensen zelf niet kunnen oplossen waarbij de maatschappij moet ingrijpen of sociale verloedering accepteren ontbreekt. Dom VVD-beleid derhalve. Men koos voor verloedering zonder zich van de gevolgen rekenschap te geven. Sommige faciliteiten konden ongetwijfeld stukken minder kostbaar, maar de afbraak die heeft plaatsgevonden kon niet zonder gevolgen blijven, en de maatschappelijke pijn van wat nu gebeurt is er dan ook een direct resultaat van.

Iets oplossen is niet alleen een maatregel bedenken om het probleem te verschuiven, maar je ook tijdig rekenschap geven van de verschuivingen de je veroorzaakt. Op dat vlak hebben de kabinetten-Rutte alsook die van Balkenende grandioos gefaald. Zodanig zelfs dat het een patroon vertoont – een elite die haar voelsprieten verloren heeft.

En intussen ging de import van nieuwe groepen kanslozen en psychisch-onevenwichtigen (aandachtspunt: van veel migranten waren ze in hun thuisland reuze blij te zijn verlost, en soms kregen die dan ook een ‘zetje’) via de massa-immigratie in een hogere versnelling.

Blokhuis kan zich rot geschrokken zijn, maar vreemd is ander. Dat hebben wel meer mensen die plotseling uit een nachtmerrie ontwaken en merken dat ze bezig zijn te verdrinken.

---

1. De tekorten op de huizenmarkt, veroorzaakt doordat gemeenten er een eer in stellen asielmigranten voorrang te geven bij het verdelen van de beschikbare woonruimte is eveneens een belangrijke, zij het een afgeleide factor.