Wegkijken is aan de orde van de dag. Niet alleen door de media, maar alle mensen die dingen zien die niet overeen komen met de eigen overtuiging lijden er aan.

Het is menselijk om weg te kijken. En dom, ook. Niet voor niets herinneren we ons vaak vooral de goede dingen die ons zijn overkomen, terwijl we slechte neigen te vergeten. Met een klassieke uitzondering; de individuen op wie we onze rancune kunnen concentreren. De leraar die ons op school onaardig behandelde, de medeleerlingen aan wie we toch al een hekel hadden, de verre familieleden (of naasten die verder van ons af zijn komen te staan)  – ons geheugen plaatst veel slechte zaken bij juist die mensen. Onplezierige zaken van mensen die ons waarlijk na staan vergeten we eerder.

Dit geheugenverlies is ook een mechanisme om ’s mensens wereldbeeld in stand te houden.

• Terroristische aanslag door moslims? Ja, maar de joden dan? Daar komt het door!
• Progressieve zorg om vluchtelingen? In PyongYang aan de Waal zeker?
• Een gek in Noorwegen de overduidelijk niet goed bij zijn hoofd is en gewapend naar een moskee gaat?
  • Ja, maar Hitler, Breivik, Tarrant – het geweld komt altijd van rechts!
  • Nee, want Hitler was eigenlijk links.

Maar doet dat werkelijk ter zake?

Het gaat er niet om of vergelijkingen kloppen, maar hoe we begrippen hanteerbaar maken voor onszelf. Geef mij uw vergelijkingen, en ik zal u zeggen wie u bent – qua politieke denominatie. Wat dat betreft is Twitter een paradijs voor sociaal onderzoek, maar het uitblijven van dergelijk onderzoek laat zien dat juist degenen die er in geïnteresseerd zouden moeten zijn, politieke plaatsbepaling heden belangrijker vinden dan het bestuderen van de mechanismen die plaatsbepalingen vaart geven.

Interessant is dat ook de mensen die er verslag van moeten doen er zelf uitbundig schuldig aan zijn – en er ook nog in zwelgen. Terrorisme en islam? Bij elke gebeurtenis krijg je de indruk dat het voor de media opnieuw nieuw is – elk verband met eerdere mensen en gebeurtenissen worden weggepoetst dat het een aard heeft. Want al zijn onze persoonlijke voorkeuren herkenbaar in de vergelijkingen die we maken, ze zijn even zo goed herkenbaar in welke vergelijkingen we niet maken en debunken.

Dat dat in de media en op scholen te vaak fout gaat is erger dan bij gewone mensen. Het geheugenverlies dat aan de basis staat van het moderne wegkijken is daarom ernstiger dan dat van mensen die hen onwelgevallige zaken wegredeneren. Wegkijken is een bewijs van maatschappelijke rotting dat niet kan worden overschat.