Het gelijkheidsfetisjisme en de diplomafixatie bij de Nederlandse overheid heeft een nieuwe stap genomen nu minister Slob het voornemen heeft uitgesproken iedereen die enig onderwijs kreeg na afloop van een diploma te voorzien.

Het is tricky, dit. Enerzijds begrijp ik heel goed dat het voor alle kinderen prettig is hun schooltijd af te sluiten met een fraai bedrukt papiertje waarop wordt vermeld dat ze jarenlang hun best hebben gedaan. Als je scholing afsluit zonder zo’n papiertje voelt dat nooit goed. Tegelijkertijd is het niet voor niets dat niemand van de lagere school een ander diploma krijgt dan het laatste rapport, en er verder geen ceremonies volgen. Aangezien in Nederland na het lager onderwijs per definitie nog meer scholing volgt, heeft het weinig zin er een diploma voor uit te reiken. Iedereen voltooit het lager onderwijs op de een of andere manier.

Een tweede punt om er niet tegen te zijn is dat je niemand de blijdschap van een diploma misgunt. Juist de kinderen in het speciaal onderwijs werken vaak harder dan kinderen met meer talenten in hogere opleidingsvarianten. Dat harde werken illustreert dat zij zich de verschillen meer bewust zijn dan de kinderen die de ‘normale weg’ volgen. Er valt op die basis best iets voor te zeggen dat te belonen met een diploma – ze zullen er blijer mee zijn dan de kinderen die weten dat het dan pas begint.

Maar wat is de waarde er van, en hoe pakt dit verder uit? Dat is waar het pijnlijk wordt. Ten eerste is dit een bedenksel van beleidsmedewerkers met een stiekem schuldcomplex, en een diplomafetisj. Door zeker te stellen dat iedereen een diploma krijgen zal, vermindert de waarde er van. Dat is het resultaat van gelijkheidsfetisjisme. En het werkt. Zelfs voor degenen die het nu als recht krijgen, en voor wie hiermee de tijd van bogus-diploma’s (die hun docenten voor hen maken om thuis blij aan de muur te hangen) voorbij is. Het behalen van een diploma verliest zo elk gevoel van prestatie, want je krijgt het toch. Als een stempel dat je varkens op drukt dat zij vet genoeg zijn voor de slacht – het komt vanzelf, alleen het tijdstip varieert soms.

Ten tweede, en dat impliceerde ik met de laatste zin hiervoor, vermindert het het gevoel dat je iets bereikt hebt voor iedereen. De pendant zien we met dat half Nederland tegenwoordig hoger opgeleid is, met als gevolg dat de maatschappij eenvoudig in tweeën werd gedeeld, in plaats van de differentiatie te geven die je in een moderne hoog opgeleide maatschappij juist verwachten zou. Het vermindert de waarde van het streven naar een diploma, en geeft èlke scholing een stempel van “op weg naar het volgende stadium”.  En daarna? Diploma’s voor het moederschap, je eerste zelfstandige vakantie, je eerste succesvolle stap op internet, de eerste spijker die je niet eerst krom sloeg? Het zijn (soms heel grote) inspanningen, maar zijn het diploma’s waard? Ik betwijfel het.

Uiteindelijk is het vanuit het ministerie een verklaring dat ook deze mensen ‘er bij horen’. Niet meer. Waarbij? Die vraag hoeft niet meer beantwoord te worden aangezien ieder diploma nu vooral leegheid vertegenwoordigd. Het wordt zo ook een maskerade. De waarde van een diploma in de weet-niet-kunde wordt alleen herkend door mensen die begrijpend kunnen lezen. Dat zijn er veel minder dan Nederlandse hoog-opgeleiden. Deze maatregel bevredigt derhalve vooral het ministerie zelf.

Gelijkheidsfetisjisme? Ga alsjeblieft iets nuttigs doen.