Aan de televisie gekluisterd, delend in de bijna tastbare rouw waarin Frankrijk plotseling verkeerde, kon ik niet nalaten me af te vragen of deze rampspoed Macron goed of kwaad zal doen.

Macron zou uitgerekend op deze avond het volk toespreken met de ‘conclusies’ van zijn ‘grote debat’. Niet echt een debat, maar een reeks toespraken van Fidel Castro-achtige lengte, door de meeste Fransen gezien als een politieke campagne voor de aanstaande Europese verkiezingen – op hun kosten.

Het was al een slechte week voor Macron: hij kreeg twee keer de kous op de kop in Brussel en één keer van een Franse rechter. Op de ochtend voor de brand besloot de Europese Commissie te gaan onderhandelen met de VS over een nieuw handelsverdrag. Daar is hij fel tegen, omdat Trump zich terugtrok uit het Parijse milieuakkoord. Rancune is deze president bepaald niet vreemd, bovendien speelt hij graag de milieu-messias.

En in de slepende Brexit-affaire kreeg het UK een lang uitstel, waar Macron ook al tegen was. Op de betreffende EU-top deelde hij bij herhaling de pers mee dat wat hem betreft de Britten beter meteen kunnen opdonderen, met of zonder verdrag. In Engeland wordt al gezegd dat de meest bezeten Brexiteer tegenwoordig in Frankrijk is te vinden. Macron heeft altijd een onverzoenlijke rol gespeeld in dit dossier. Hij karakteriseerde de pro-Brexit meerderheid van het Britse electoraat als dom, misleid en extremistisch. Voor wie de Engelsen ook maar een beetje kent, was dat geen slimme zet. Maar eerlijk is eerlijk, het klinkt nog aardig bij hoe de president soms zijn eigen volk uitkaffert.

Macron ziet Brexit in de eerste plaats als een stoorzender, die hem en zijn gedroomde ‘renaissance’ van Europa in de schaduw zet. De Franse president is de grootste fan van een sterk gefederaliseerd Europa, daar windt hij geen doekjes om. Meer dan Merkel, die eind dit jaar opstapt. Zij beseft dat bijvoorbeeld de fiscale federalisering die Macron voorstaat, vooral Duitsland veel gaat kosten.

Toch heeft de president wat betreft Brexit wel een punt: het is hoog tijd om knopen door te hakken wat betreft Brexit. Maar zijn kleuter-tantrums zijn niet effectief in de internationale politiek, die zijn leuk als je ook echt zelf de dienst uitmaakt.

Frankrijk zou in economisch opzicht wel eens meer te lijden kunnen krijgen van een harde Brexit dan het UK. Het land staat op de drempel van recessie, de werkeloosheid is bijna drie keer die in Engeland, en voor verschillende Franse bedrijfstakken – wijnbouw, visserij, vliegtuigindustrie, toerisme, enzovoort – zou Macron’s rancuneuze houding rampzalig uit kunnen pakken.

Het was een ontluisterend schouwspel op die Europese top: Macron die tekeer ging, maar alleen stond. “De Europese Unie is toe aan een renaissance, en wie daar moeite mee heeft moet niet in de weg lopen,” was nog een van de aardigste dingen die hij zei. Deze renaissance vindt u beschreven in het verkiezingsmanifest voor de Europese verkiezingen van zijn partij La République en Marche. Bijna letterlijk de teksten van een zekere Belg: soevereiniteit inleveren, Europese belastingen, Europees leger, honderden miljarden voor het milieu, censuur op het internet, u kent die riedel wel…

Macron voert in Frankrijk campagne met de slogan ‘Moi of de chaos’, ook wel: u heeft de keus tussen mij en het populisme.

In Westminster mogen de politieke problemen dan de pan uitrijzen, maar het debat is tenminste springlevend. In tegenstelling tot de Franse politiek: die verkeert al twee jaar in coma, en dat gaat nog drie jaar duren. De kiezer heeft zich harder dan ooit in de eigen voet geschoten bij de parlementsverkiezingen van 2017, door massaal thuis te blijven of blanco te stemmen, en zo de partij van Macron – een zouteloze club van politieke amateurs en klapvee – een absolute meerderheid te verschaffen, mede dankzij het representatieve kiessysteem. Godzijdank net geen tweederde meerderheid, anders had de jonge president nu al de hele grondwet herschreven.

De rest zit voor spek en bonen in de Assemblée. Een enkele keer is er nog wat weerwerk van de Senaat -tot razernij van de president en zijn ministers, die daar nog niet de lakens uitdelen.

Verschillende grote bureaus meten in Frankrijk voortdurend de populariteit van alles en iedereen. Die van de president wordt bijna dagelijks gepolst. Macron heeft onder de 20% gestaan, en is na een korte opleving weer aan het zakken. As we speak staat hij op 27%. Ik vind het nog veel. Het is zo’n beetje Macron’s electoraat, die 27%: well to do millenials, hogere middenklasse en bobo’s in de grote steden. Vaak aardige mensen, ik ken er heel wat, maar ze missen standaard ieder contact met het gewone volk, zeg maar die andere tweederde van Frankrijk. Daarin verschillen Nederland en Frankrijk, en ik neem aan ook België. De afstand tussen de klassen is groter in Frankrijk dan wat wij gewend zijn, niet alleen in geld maar ook fysiek. Oh ja, een ‘bobo’ is een bourgeois-bohémien; goed opgeleid, goed salaris, cultureel actief en liberaal stemmend. Tegenpool van het voetvolk. Uit een andere recente peiling bleek dat niet minder dan 75% van de Fransen Macron als ‘president van de rijken’ ziet.

De strijd is nog niet gestreden, maar in twee presidentiële statistieken staat Macron bovenaan. Die van het aantal ministers dat hij per maand verslijt: 2,27 nog kort geleden, en die van het aantal ministers dat uit eigen beweging vertrekt. Vorig jaar in oktober waren dat er zeven, na 500 dagen Macron. Na het opstappen van Gérard Collomb als minister van Binnenlandse Zaken, een job waarvan je zou denken dat men ervoor in de rij staat, polste hij maar liefst vijf kandidaten die er niet voor voelden. Hij moest genoegen nemen met zijn toenmalige woordvoerder, brokkenpiloot Castaner: de minister die werklozen uitvreters noemt, maandenlang alles bij elkaar heeft ge-fake-newst over de Gilets Jaunes, wat duistere plekken op zijn verleden heeft en in een Parijse nachtclub werd gefotografeerd in kennelijke staat en innige omhelzing met niet-zijn-eigen-vrouw.

Valt er iets positiefs te melden over Macron? Zeker! Als u ook vindt dat nationaliteit en soevereiniteit achterhaalde begrippen zijn en de toekomst in Brussel ligt, dan is hij uw man. Als u rijk bent en liever geen vermogensbelasting betaalt, idem dito. Wie aandelen bezit, en graag ziet dat multinationals de wind in de zeilen krijgen, en solide overheidsbedrijven, zoals La France des Jeux en Aeroports de Paris worden verkocht aan de hoogste bieder vindt Macron toppie-joppie. Een Franse rechter dacht daar anders over, en heeft – ook al in de afgelopen week – de verkoop van het vliegveld van Toulouse aan Chinese investeerders tegengehouden. Maar bent u een politiek-correcte millenial, die zich behaaglijk voelt in een maatschappij waarin begrippen als ‘vader’ en ‘moeder’ officieel zijn vervangen door ‘ouder 1’ en ‘ouder 2’, en waarin dat smerige autorijden wordt voorbehouden aan kapitaalkrachtigen, dan is Macron helemaal uw president.

Er wordt wel eens aardig gesproken over hervormingen van de arbeidsmarkt die de president al heeft ingezet als minister van Economie onder Hollande, en die hij nu doorzet, tegen alle stakingen van 2017 en de Gele Hesjes van nu in. Zulke hervormingen zijn bepaald niet overbodig, gezien het vastgeroeste karakter van de Franse arbeidsmarkt. Helaas gaan die van Macron altijd dezelfde kant op: die van het bedrijfsleven. Hij heeft het simpeler gemaakt werknemers eruit te gooien en op tijdelijke contracten aan te nemen. Zijn nieuwe puntensysteem voor pensioen-opbouw zal de pensioenen feitelijk verlagen, en uitkeringen bij werkeloosheid zijn lager en korter van duur geworden.

Brandstof voor huis en auto is geëxplodeerd in prijs. Macron wil de schoonste en best functionerende kerncentrales ter wereld gaan sluiten, en Frankrijk vol plempen met windmolens. Wat me daarbij steeds weer verbaast, is hoe vanzelfsprekend hij het vindt dat de gewone burger – en niet het bedrijfsleven – krom moet liggen voor zijn zogeheten ‘transition écologique‘.

Wie er bepaald niet op achteruit gingen, zijn vrienden en getrouwen van Macron. Burgemeesters van grote steden kregen er maar liefst 40% salaris bij, de leden van de Assemblée hebben zich behoorlijk verrijkt, én tussendoor meteen even de regel afgeschaft dat je als Député geen strafblad mag hebben. Tenminste drie leden van Macron’s absolute meerderheid zijn de afgelopen twee jaar veroordeeld door een rechter, en kunnen nu dus gewoon blijven zitten.

Emmanuel Todd – demograaf/antropoloog aan de Sorbonne en populair commentator – zei onlangs:

“Mocht het in 2022 opnieuw tot een tweede ronde komen tussen Macron en Le Pen, dan wordt de kiezer weer geconfronteerd met deze potentiële ‘menace pour la République’ (Le Pen). Maar Macron heeft zich dan inmiddels gemanifesteerd als een echt gevaar voor de Republiek. Dus dat wordt nog lastig kiezen…”

---

Alexander van der Meer is onze correspondent in Frankrijk.