Is het een vreemde gedachte, dat politieke haat wortelt in kinnesinne? De laatste twintig jaar tonen anders.

Kinnesinne is een woord dat vooral verwijst naar directe concurrenten. Pim Fortuyn bedreigde de hele politieke klasse tijdens zijn opkomst, en na zijn dood was het eenvoudiger uit zijn nalatenschap wat krenten te pikken die partijen goed uitkwam dan nog op hem te schelden. Niet voor niets is Fortuyn met afstand de favoriete politicus van de laatste twintig jaar bij links redenerende mensen. Dat hij dood is komt daarbij beter uit dan ze zullen toegeven, maar waar is het natuurlijk wèl.

Verschil tussen ontvangst PVV en FvD
Ik heb na PS2019 met heel veel interesse gekeken naar de reacties op FvD en die vergeleken met die op de PVV de afgelopen 15 jaar. Hoe fel ze soms ook zijn, vanuit de partijen is men milder. Slimmer ook wellicht, maar toch is dat geen heel herkenbaar kenmerk van politieke partijen. Misschien dat de PvdA nu zoveel kleiner is dan zij was toen Wilders cs haar begonnen te decimeren? Dat zou een argument kunnen zijn, alleen als Lodewijkje zijn mond opent wordt je nog wel eens onplezierig herinnerd aan de haatcampagnes vanuit deze partij. Lodewijkje is niet veranderd, zijn partij is niet veranderd en het electoraat al evenmin, behalve op één punt: men beseft beter dan vroeger dar de PvdA er vooral is voor de Regenten binnen de PvdA, en dat van het electoraat verwacht wordt blind te volgen.

Maar de haat van de PvdA voor de PVV is onverminderd groot, aangezien het de PVV was die hun natuurlijke achterban inpalmde (zo ziet de PvdA dat in ieder geval). Vergeten kunnen ze dat niet, en vergeven staat niet in hun woordenboek – hetgeen niemand boeit, omdat daar geen recht en reden voor is. Maar een stem geven aan opstandige arbeiders en aanverwanten vindt de PvdA onvergeeflijk – als iemand anders dat doet dan zijzelf.

Maar de pendant van het FvD is niet de PvdA, maar D66. Dat voert – samen met GL – dan ook de boventoon tegen het FvD. Uit de kinnesinne van D66 blijkt – anders dan uit de verhouding PVV-PvdA – dat men in deze partij herkent dat de kiezers van het FvD ook hùn soort volk zijn. Daar ga je iets voorzichtiger mee om. Dat men Baudet ietwat excentriek vindt maar wel degelijk ontzag voor hem heeft versterkt dit proces, maar is er de oorzaak niet van. Baudet behoort eenvoudig tot ‘hun soort mensen’. Wilders en zijn PVV niet. De leiding van GL en de PvdA weer wel.

De Cofveve-klasse
Nederland is geen land waarin sociale klasse ooit een grote rol heeft gespeeld, maar de verschillende reacties op PVV en FvD laten een onderstroom zien die nooit wordt benoemd maar er wel degelijk is. Bezie de manier waarop de heisa rond het woord ‘boreaal’ verstorven is. Vraag u af hoe zou zijn gereageerd als Wilders het in de mond genomen had? Natuurlijk kan ik me vergissen, maar ik ben er van overtuigd dat in geval Wilders het had gebruikt het nog dagelijks op de voorpagina’s te vinden zou zijn geweest. Nu is het een soort Cofveve geworden – een foutje, zoiets zegt Baudet nu eenmaal wel eens. Met zijn Renaissance-instituut.

Dit vond ik impliciet ook terug in de manier waarop thans Chris Aalberts het FvD analyseert op TPO. Van Aalberts wordt al langer gezegd dat hij eigenlijk een hekel heeft aan PVV en FvD, maar zich er in specialiseerde in de hoop ooit serieus te worden genomen. Mijns inziens correct, gezien de tirade deze week over de organisatiestructuur van het FvD, en dat alleen Baudet en zijn allernaasten de touwtjes strak in handen houden. Het was diezelfde Aalberts die in zijn boek ‘De Puinhopen van rechts‘ constateerde dat er qua organisatie met alle rechtse partijen – zowel nog bestaand als weer verdwenen – veel mis is, maar dat ze vooral door onderlinge onenigheid vaak snel weer uit elkaar vielen. Dat een strakke of zeer kleine organisatie dat voorkomt heeft de PVV bewezen, en het FvD laat zien het antwoord uit dezelfde les een andere vorm te kunnen geven.

De kinnesinne van Aalberts (zijn verhouding met het bestaan van Baudet is een moeizame) is dat hij niet wil inzien dat alle landelijke partijen een vergelijkbaar zwaartepunt van beslissers hebben, dat niet bij de basis (de leden!) van de partij ligt. Het is derhalve geen uiting van ingebakken dictatoriaal gedrag, maar een noodzaak om de richting van de partij te garanderen. Het echte ijkpunt zou komen met een wisseling van de wacht in de leiding van partijen als PVV en FvD. Blijft de richting gewaarborgd, zal de nieuwe leider voldoende krediet hebben bij de vaste achterban? Dat zijn de vragen die antwoord zullen geven op het verschil tussen een beweging of een partij. Als we nu PVV en FvD vergelijken, zien we dat de PVV nog sterker rond één persoon gebouwd is dan het FvD, maar tegelijkertijd een steviger ideologische basis heeft dan die laatste partij, die vooral de huidige stand van zaken hervormen wil. De kans op een doorontwikkeling is wat mij betreft niet meer dan 50/50, met de voorzichtige indruk dat de PVV de beste kans op een dergelijke evolutie heeft. Maar de meeste analisten willen daar niet op wachten; ook hun schoorsteen moet roken.