De Negenjarige Oorlog (1688-1697) ging aan ons land in veel opzichten voorbij. Geen wonder daarom dat zij tot Nederlands Vergeten oorlogen behoort.

De Negenjarige oorlog was in veel opzichten een voortzetting van eerdere oorlogen van de Franse koning Lodewijk XIV, onder andere die met de Zeven Verenigde Nederlanden van 1672-78, dewelke tegelijk een einde maakte aan het Eerste Stadhouderloze tijdperk. De Negenjarige oorlog markeerde tegelijkertijd het begin van een Europa-breed verzet tegen de expansiepolitiek van Frankrijk onder Lodewijk XIV. De oorlog brak uit nadat Frankrijk gebruik dacht te kunnen maken van de problemen die Oostenrijk had met de opmars van de Turken op de Balkan richting Wenen (welke zou eindigen met de bekende nederlaag van de Turken voor Wenen in 1683.

Frankrijk wilde haar buitengrenzen beter kunnen verdedigen, en begon daarom een annexatiepolitiek van diverse doorns in haar zijde. Uiteindelijk leidde dat tot deze oorlog.

Extra factor was de Nederlandse verovering van Engeland, Schotland en Ierland door Willem III, waarbij de Stuartkoning James II werd verjaagd en samen met zijn nakomelingen (de Jacobieten) door het Britse parlement werd afgezworen. Met Engeland sinds 1688 aan de kant van de Europabrede coalitie was Frankrijk omsingeld en werd oorlog onvermijdelijk.

De coalitie bestond uit de Nederlanden, het UK, Savoye, Spanje en het Duitse keizerrijk, benevens een aantal kleinere staten en aanvankelijk ook Zweden..

Het verjagen van de Hugenoten uit Frankrijk bleek het land onverwacht sterk verzwakt te hebben, en de oorlog eindigde min of meer onbeslist in 1697, toen er signalen kwamen dat de erfopvolging van de Spaanse troon een nieuw groot Europees probleem ging worden, zodat diverse staten zich opnieuw wensten te bezinnen aan welke kant het meeste voordeel zou zijn te behalen. De belangrijkste slagvelden waren de rechteroever van de Rijn. België (als de Spaanse Nederlanden) – het traditionele slagveld van Europa in de 18e eeuw, liet men ditmaal links liggen. Dit ook omdat de Nederlanders en Engelsen zich concentreerden op de maritieme oorlogsvoering, en weinig trek hadden in een confrontatie met de militair superieure Fransen. Dit liet men liever aan de Duitsers over. Deze drongen de Franse legers terug en bereikten uiteindelijk een patstelling.

Het eindresultaat was dat Lodewijk XIV bij de Vrede van Rijswijk (1697) de Elzas definitief in handen kreeg, dat de keurvorst van Brandenburg soeverein koning in Pruisen werd en dat de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden een groep forten in de Spaanse Nederlanden kreeg om haar grenzen zuidwaarts beter te kunnen verdedigen. Grote veranderingen zouden pas in latere oorlogen plaatsvinden, maar als eerste aanzet voor wat komen ging was de Negenjarige oorlog wel degelijk van groot belang.

---

Eerdere afleveringen van deze onregelmatig verschijnende serie over Nederlands vergeten oorlogen vindt u hier.