In Duitsland wankelt de regering van Angela Merkel. Dinsdag verloor ze een belangrijke politieke bondgenoot – de fractieleider van de christendemocraten in de Bondsdag.

Pas maandag nog bood Angela Merkel haar excuses aan voor haar aanpak van de chef van de Duitse Binnenlandse Veiligheidsdienst, waarover afgelopen weekend nog werd gesteggeld. Dinsdag echter kwam onverwacht haar bondgenoot Volker Kauder na 13 jaar trouwe dienst ten val in wat vooraf werd beschouwd als een routinekwestie. Kauder werd opzij gezet door de vicevoorzitter van de gezamenlijke CDU-CSU-fractie Ralph Brinkhaus, die met een stemverhouding van 125 tegen 112 Kauder nipt versloeg. In Duitsland kwam de geruchtenmachine prompt op gang;

"Merkels Kanzlerschaft implodiert", kommentiert ZDF-Chefredakteur Peter Frey im @heutejournal die überraschende #Kauder -Abwahl: pic.twitter.com/Tw0LeNTzdX

— ZDF heute (@ZDFheute) September 25, 2018

En ook bij Der Spiegel overdenkt men de gebeurtenissen van afgelopen maanden met weinig tevredenheid.

Angela Merkel steckt in einer Krise, das Kauder-Drama ist nur der jüngste Rückschlag. Warum reagierte die Kanzlerin nicht rechtzeitig auf das Grummeln in den eigenen Reihen?

En het was al geen goed weekend geweest voor Merkel. Vrijdag werden er nabluswerkzaamheden van haar geëist in de BfV-kwestie rond Hans-Georg Maassen. Maassen werd aanvankelijk weggepromoveerd naar een staatssecretarisschap op Binnenlandse Zaken, maar dat hij er dan ook in salaris op vooruitgang veroorzaakte een rel binnen Merkels coaliiepartner SPD. De oplossing kam zondag: Maassen wordt geen staatssecretaris maar wordt ‘speciaal adviseur’, en ook krijgt hij geen salarisverhoging. Nu niet, althans.

Maandag kondigde de woordvoerder van de bondskanselier aan dat zij niet aanwezig zou zijn bij het staatsbanket voor de Turkse president Erdogan, die op staatsbezoek is. Formeel zijn hiervoor geen politieke redenen gegeven, maar wat zou er anders spelen? Erdogan heeft ook weinig redenen gegeven voor de allerhoogste eer die de Duitsers hem zouden kunnen geven.

De Duitse bondskanselier Merkel zal het staatsbanket dat wordt georganiseerd voor de Turkse president Erdogan niet bijwonen. Het Duitse weekblad Der Spiegel meldt dat op basis van bronnen rond de regering. Waarom Merkel niet aanwezig zal zijn, is onduidelijk.

Formeel ligt de organisatie van een staatsbanket bij de Bondspresident, dus kan Merkel zich staatsrechtelijk veroorloven even afstand te nemen. Of Erdogan er blij mee zal zijn? Dat lijkt weinig ter zake te doen, maar enige verwijdering met de Turklse president suggereren kan niet al te veel kwaad, gezien ook de groei van de Islam- en EU-kritische AfD. De AfD is nu in de peilingen met enige afstand de tweede partij van Duitsland geworden (een vol procent vóór de socialistische SPD, 18% tegen 17%), en is in het voormalige Oost-Duitsland heel vermoedelijk al de grootste.

De CDU/CSU zit met 24% nog op enige afstand boven de AfD, maar wie bedenkt dat precies een jaar geleden de AfD nog maar 12,6% behaalde bij de Bondsdagverkiezingen zal beseffen dat de christendemocraten redenen hebben zich zorgen te maken. Het groeitempo van de AfD is dusdanig dat als zij bij komende verkiezingen nog een paar procent extra scoort, een regeringsrol moeilijk te stoppen zal blijken. Op straffe van een extra dreun voor het Duitse partijkartel bij de verkiezingen er na. In Zowel Frankrijk als Nederland is die laatste push tot nog toe uitgebleven voor populistische partijen, maar Italië heeft laten zien dat het niet alleen mogelijk is, maar dat het enthousiasme van de bevolking voor de maatregelen die zij nemen ongekend groot is. Dat Angela Merkel niet de aangewezen persoon zal zijn haar partij daarin te leiden moet als een feit worden geaccepteerd.

---

Meer lezen over de Merkel-crisis, Duitsland en haar verkiezingen en de CSU, onder andere analyses eerder deze week? Op VoL vindt u het.