De politiek merkte deze week dat rechters zo hun eigen regels hebben als het gaat om de effecten van toepassen op zaken die botsen met hun eigen inzichten. De Afghaanse verkrachter die normaal had moeten worden uitgezet wordt nu gesauveerd om te blijven wie en waar hij is.

Dat dit nooit de bedoeling van de wetgever was wisten deze rechters ook wel. Maar het parlement gaf rechters de kans hun verantwoordelijkheid te nemen, en de rechters hebben deze week bewezen die niet aan te kunnen. Geen nieuws, er zijn maar weinig instanties die hun rug recht houden als er tranen vloeien en de punten van je schoenen worden nat. Dat bleek uit het Howick & Lili-verhaal vorige week. Dus moet het eleganter worden opgelost.

Het huidige systeem schrijft voor dat indien een dader een straf krijg boven een bepaald minimum, de IND zijn of haar verblijfsvergunning kan intrekken. Waar we deze week achter kwam is dat rechters in zo’n geval de straf daarom kunnen verlagen tot onder dat minimum. Dat gaat niet alleen in tegen de geest van de wet, maar het toont eveneens hoe ver rechters bereid zijn te gaan die het met de geest van een wet oneens zijn. Dat de officier van justitie in deze zaak ook nog eens niet zelf in hoger beroep ging liet zien dat de rechterlijke macht meent dat de rechtspraak hun prerogatief is, in plaats van dat zij de uitvoerders zijn van ’s lands wetten. De toegemeten lengte van de straf is daarom nauwelijks hanteerbaar om de gewenste resultaten te bewerkstelligen, want minimumstraffen kennen we niet in Nederland.

Is er geen simpel alternatief? Welzeker! Eigenlijk is de oplossing zelfs erg eenvoudig: koppel de verplichting iemand uit te zetten met ontneming van de verblijfsvergunning niet langer exclusief aan de lengte van de straf, maar ook aan het vergrijp waarvoor iemand wordt veroordeeld. Nog eleganter zou zijn het te koppelen aan de maximale straf die theoretisch op bepaalde vergrijpen staat; hoe dan ook, de lengte van de toegemeten straf als criterium kan zo komen te vervallen. Daarmee resulteren verzachtende omstandigheden van wat voor oorzaak slechts in een kortere gevangenisstraf, zonder dat de uitzetting na uitvoering van de straf kan worden gefrustreerd door rechters die hun moraal laten regeren door hun traanklieren.