Quo vadis, GroenLinks?
Nu het meeste stof van het besluit rond de politietrainingsmissie naar Afghanistan is gaan liggen, dient zich de vraag aan waarom Jolande Sap zo zwaar heeft ingezet op het demonstreren van haar onafhankelijkheid van de PvdA, breed tegen de wens van haar eigen achterban (80% tegen) in.
Aanstaande zaterdag houdt GroenLinks een congres waar ongetwijfeld de bloedspetters alle kanten op zullen vliegen, maar het is zo goed als ondenkbaar dat men Sap zèlf zodanig zal beschadigen, dat haar functioneren als partijleider onmogelijk wordt. We kunnen er van uit gaan dat haar leiderschap zal worden bevestigd, met een stevige tegenstem vanuit wat ooit de PSP-vleugel van de partij was. Niet alleen is vier weken voor de PS-verkiezingen een leiderschapscrisis een recept voor de gang naar de politieke wildernis, het zou ook het de laatste tien jaar zorgvuldig opgebouwde profiel van een niet langer militante bestuurderspartij op links vernietigen, en de partij heeft domweg te veel geïnvesteerd in die koers om haar nu op te geven.
Na het vertrek van Femke Halsema heb ik gezegd dat de nieuwe leidster trekken van een klassieke sociaal-economische fixatie demonstreerde, en de wijze waarop Sap het Afghanistan-debat heeft gevoerd bevestigt dat nog eens. De pacifistische traditie van haar partij is bij haar niet sterk geworteld, en ongetwijfeld zal ze voor haar steun aan dit kabinetsbesluit de komende tijd wat brokstukken en lekkere hapjes van premier Rutte tegemoet kunnen zien. Niets voor niets.
In de peilingen kreeg GL vorige week een klap van drie zetels, ongehoord veel voor een partij met een aanhang die rond de tien schommelt. Daarmee lijkt zo ongeveer de omvang van het contingent voormalige PSP-ers en hun sympathisanten omschreven, wat overigens meer is dan ik had verwacht. Het verlies van 550 leden zal de partij niet zo heel veel deren, er kwamen ook 400 nieuwe leden bij. Erger is dat een aantal gemeenteraadsleden aangaf te vertrekken, of dat na 5 februari vermoedelijk te zullen doen.
Dat vergroot namelijk de kans op een scheuring. Veel zal daarbij afhangen van de positie die Ineke van Gent (oorspronkelijk van PSP-huize) zal innemen, die zoals mogelijk bekend het enige GL-lid was die bekend maakte tegen het kabinetsbesluit te zullen stemmen (waardoor het kabinet precies de benodigde 76 zetels overhield, wat naar verwachting toekomstige debatten over kleine meerderheden zal smoren). Van Gent is niet alleen binnen GL een politieke zwaargewicht, zij is ook bezig aan wat absoluut haar laatste termijn namens GroenLinks in de Kamer zal zijn. Veel te verliezen heeft ze dus niet, politiek gezien. Als Van Gent aangeeft een afsplitsing op pacifistische grondslag te willen aanvoeren wordt de situatie voor de partijleiding een stuk moeilijker beheersbaar dan een boze factie die zich grommend schikken moet. Maar vóór de PS-verkiezingen zullen we er niet veel over horen.
Sap heeft met haar eigenzinnige actie piketpaaltjes geslagen voor haar toekomstige koers als partijleider. Door zwaarder op sociaal-economische punten te gaan leunen doet men de PvdA directe concurrentie aan op een terrein waar tot nog toe een stilzwijgende afspraak van detentie gold. In die zin zet ze opnieuw een stap op de route die Femke Halsema vorm gegeven heeft, in de richting van het achtertuintje van de PvdA. Dat Sap eerder al aangaf minder haast te willen maken met een mogelijke fusie met de PvdA dan de indicatie die FH eerder afgaf, is een andere indicatie dat Sap met GL voluit de concurrentie met de PvdA zal willen aangaan.
Bezien in het licht van de wordingsgeschiedenis van GroenLinks viel me op, dat door de eliminatie van de PSP-vleugel als machtsfactor eigenlijk een partij resteert die vooral heel sterk doet denken aan de voormalige PPR. Vier partijen (PSP, CPN, PPR en EVP) vormden ooit GL. De EVP-deelname was een beleefdheidsfrase, aangezien die partij op dat moment op het punt van opheffing stond. De desintegratie van het communisme in Oost-Europa en vervolgens in de WestEuropese democratieën verwezen de laatste echte communisten naar de reservaten in Oost-Groningen, zodat in GL vooral de stromingen PPR en PSP over bleven. Nu de PSP-vleugel effectief haar plaats gewezen is, en de opzeggingen in deze suggereren dat die boodschap is overgekomen, wordt duidelijk dat de oude PPR glansrijk het pleit gewonnen heeft.
Dit artikel verscheen eerder op Artikel7.nu