Meer dan 200 aangiftes tegen Alexander Pechtold om zijn penthouse zijn tot nu toe gedaan, zo gaf het OM deze week toe. De moeite die het kost deze zaak aan het rollen te krijgen is veelzeggend over de politieke staat van het land.

En of die zaak er zelfs maar komt moet nog maar worden afgewacht. Het OM is een onderzoek gestart, wat er in de praktijk op neerkomt of men beziet of vervolging haalbaar is, en binnen het prioriteitenlijstje van het OM valt. Wat dat laatste betreft: het vervolgen van Geert Wilders staat evident veel hoger dan het vervolgen van Alexander Pechtold, die politiek immers veel meer tot een gewenste politiek stroming behoort. Dat te concluderen verraadt weinig vertrouwen in zowel OM als het politieke systeem, maar inderdaad: de afgelopen zeven jaar heb ik daar weinig – en steeds minder – reden voor. Het was al niet best, maar het wordt snel erger. In de penthousekwestie komt daarom veel samen.

In de eerste plaats is daar de prioritering die het OM heeft. Dat niet alle wettelijke voorschriften niet even nadrukkelijk worden gehandhaafd doordat er niet voldoende menskracht beschikbaar is is treurig genoeg. Dat binnen die handhaving wel altijd ruimte is politiek ongewenste personen aan te pakken maar men extreme terughoudendheid
betracht bij personen uit het ‘goede kamp’ is een schandaal. Die extreme terughoudendheid is rond het aantal aangiftes dat werd gedaan weer mooi gedemonstreerd – pas nadat het OM eerder deze week bekend maakte dat naar aanleiding van het meest recente campagnefilmpje van de PVV 8 aangiftes binnengekomen zijn, realiseerde het zich dat het moeilijk kon volhouden dat men niets zeggen kon over de aangiftes tegen Pechtold. De volgorde der gebeurtenissen, en de strakke weigering van het OM vóór die bekendmaking over de aangiften tegen Wilders, vertellen echter een eigen verhaal. Dat – terzijde – ook nog eens de beperkte intelligentie van deze juridische loopjongens illustreert.

Ten tweede is daar de relatieve stilte in leidende media over de penthouse-zaak. Hoewel het wordt gemeld, heb ik er nog geen vlammend hoofdredactioneel commentaar over gezien. Geert Wilders merkte hierover al op, dat als hij een houten tuinhuisje van twee bij twee cadeau zou krijgen en hij meldde dat niet netjes, de Nederlandse mediawereld te klein zou zijn. En dat, terwijl je van Wilders niet zou kunnen beweren dat zijn stem van groot belang was bij het door het parlement loodsen van het CETA-verdrag met Canada – wat een extra verzwarende omstandigheid is bij de kwestie van Penthouse Pechtold. Er valt (nog?) niets te bewijzen, maar er is een duidelijke correlatie die zou kunnen uitgroeien tot een causaal verband.

Ten derde is daar de politieke stilte binnen de Regentenpartij. Laten we hierover geen misverstand doen ontstaan: veel media-aandacht wordt door de voorlichters van de Regentenpartijen aangestuurd. Op de een of andere dwaze wijze heeft men zich binnen de media laten overtuigen van het belang van goede contacten met leidende politieke figuren, en het gevolg is een bijna slaafs volgen van directieven die vanuit voorlichterskringen komen. Dat het juist de politici zouden moeten zijn die om aandacht bedelen signaleert een ongezonde verhouding, die door de dagelijkse praktijk wordt geïllustreerd.

De Regentenpartij kan zich niet goed veroorloven om Alexander Pechtold het hem toekomende lot te laten ondergaan, omdat het de ineenstorting van zijn partij zou kunnen betekenen. En aangezien de Regentenpartij door de desintegratie van de PvdA aan de linkerkant al een belangrijke steunpilaar verloren heeft, kan zij zich geen tweede grote amputatie op links veroorloven. De essentie van de Regentenpartij – haar levensbloed zogezegd – is de min of meer harmonische samenwerking bij het bestuur van het land. Nu de Gemeenteraadsverkiezingen voorbij zijn heeft de Regentencoalitie weliswaar electoraal een jaar rust (tot PS2019). Maar een jaar is zo voorbij, en een ineenstorting van D66 na een gedwongen vertrek van Pechtold is niet binnen een jaar op te vangen. Zelfs een beperkte schrobbering, een kleine boete en het verhuizen van Pechtold naar een burgemeesterspost zouden dat verwachte leegbloeden van D66 niet stelpen.

Een volgende reden waarom het OM niet staat te springen is de angst dat men dan vaker voor dit soort zaken aangiftes verwerken moet. Of dat reëel is is heel wel mogelijk. Vervolging op basis van dergelijke aangiftes lijkt me minder reëel. Het OM heeft er overduidelijk de mensen en de deskundigheid niet voor – wat op zich óók veelzeggend is over de staat van het land en de zinloosheid van te gedetailleerde wetgeving. Wat ik maar zeggen wil is: dat iets niet mag, betekent niet dat het in de praktijk verboden is.

Het enige dat de zaak tegen Pechtold naar mijn gevoel kansrijk zou kunnen maken is brede opstandigheid tegen de partijleider binnen D66. Liefst van erkend nette mensen, die eens de vraag stellen of zij een leider willen die op maffiose wijze de macht binnen hun club aan zich trekt. Zo lang dat niet gebeurt hoeven we eigenlijk nergens op te rekenen. De paar kritische stemmen die afgelopen woensdag even werden geïnterviewd naar aanleiding van de electorale afstraffing door de kiezers (waarvoor de redenen diffuus werden genoemd, waar legio beter was geweest) zijn alweer tegen de achtergrond van de dagelijkse ruis verdwenen, en de media zullen ze niet uit eigen beweging weer opzoeken.