Politiek is manoeuvreren. Goede politiek is meningen dichter bijeen brengen. Als je als Kamerlid een initiatiefwetsvoorstel verdedigt geldt dat nog sterker.

Dit besef leek aan D66-mevrouw Pia Dijkstra niet besteed gisteren. De oud-journaliste was bij de verdediging van haar voorstel in de Eerste Kamer – dat het leven verlengen moet – weliswaar snedig, maar maakte geen vrienden. Dat de Telegraaf over het voorstel duidelijk een mening heeft zie je al aan de eerste zinnen van de berichtgeving gisteren:

Het debat over een nieuwe donorwet van D66 in de Eerste Kamer is ontaard in complete chaos. De senatoren blijken na een urenlang marathondebat nog steeds ontevreden over de beantwoording van D66. In een brief van de partij eisen zij opheldering over hoe de wet nu eigenlijk geïnterpreteerd moet worden.

Volgende week komt er nog een staartje aan dit debat, en de stemming. Die ziet er voor het D66-lid weinig hoopvol uit, als ik dat moet samenvatten. Dijkstra maakte in de Senaat geen vrienden – ze is geen vrouw die begrijpt wat canvassen is. Waar haar optreden nog het meest aan doet denken is de bijna verontwaardigde toon van politici die gewoon weten dat ze het morele gelijk aan hun kant hebben, en maar niet kunnen begrijpen dat niet iedereen er hetzelfde over denkt als zijzelf. Nogal kenmerkend voor de traditionele linkse overtuigingspolitiek, zou je bijna zeggen. Om met de meest opvallende quote in huis te vallen:

„Een garantie geef je op stofzuigers”, zei Dijkstra vanavond plompverloren tegen een verbijsterde CDA-woordvoerder Martens.
De christendemocrate wilde van de D66-politica meer zekerheid dat de complexe donorwet van D66 straks voor iedereen begrijpelijk is. Middels de stofzuiger-opmerking kreeg Martens echter op bruuske wijze nul op haar rekest.

Hier vliegt de analyse van de Telegraaf uit de bocht, want duidelijkheid werd hier wel degelijk verschaft. Garanties worden niet gegeven. Dat is eerlijk, maar politiek niet erg slim. Overtuigen werkt anders.

De immer meelevende NOS berichtte gisteren onder de kop:

Pia Dijkstra doet dringende oproep aan senaat: stem voor donorwet

Gut, dat verwacht je niet van de indiener van een initiatiefwet. Dat de NOS de door de Telegraaf aangehaalde sappige quote niet meenam laat zien dat men er bij de staatsomroep wel voorstander van is – of gewoon braaf D66 navolgt, hetgeen een redelijke alternatieve benadering is van hun wijze van verslag doen. Wel horen we:

“Het is heel ingewikkeld en ook eng, want het maakt dat je moet gaan nadenken over je eigen sterfelijkheid”, zei ze. “Dat besluit kan je niet lichtvaardig nemen.”

Grondwetswijziging
En eigenlijk is dit wat mij betreft wel de crux van het verhaal. Èn de reden waarom ik vind dat deze wet niet via gewone wetgeving had mogen worden besproken, maar na (of als onderdeel van) een grondwetswijziging. De donorwet van Dijkstra is namelijk nogal opvallend afwijkend van zowel traditioneel geldende rechtsregels als van attitude tegenover de burger. Daartoe volstaat gewone wetgeving eigenlijk niet.

Het betreft de toestemming zonder verdere kans op verweer van de nationalisatie van het lichaam van een zojuist overledene – tenzij deze vooraf heeft aangegeven het daar niet mee eens te zijn. Dit staat haaks op alles waar de grondwet voor staat, en alleen daarom al zou zij door de RvS moeten zijn verwezen naar een andere procedure.

Dat dit niet is gebeurd is opvallend, want mij lijkt het een nalatigheid. Net zomin als de grondwet nu uitgaat van het principe dat je je onschuld bewijzen moet als je van iets wordt beschuldigd, bestaat daarin het principe dat je meest persoonlijke eigendom – je lijf – door de staat kan worden genaast als dat haar beter uitkomt. Het enige dat daarbij in de buurt komt is de mogelijkheid burgers op te roepen voor militaire dienst teneinde het Koninkrijk te verdedigen, en niemand kan dit daar mee vergelijken.

Dat een grondwetswijziging op deze basis reeds bij voorbaat totaal kansloos zou zijn, is eveneens een signaal dat doordrukken van de donorwet – een hoogst misleidende aam overigens – hoogst onwenselijk is. Dijkstra denkt in termen van de helft plus één, zonder aandacht te schenken aan maatschappelijk draagvlak.

Gelukkig is deze wet – mocht zij er door komen – wel degelijk nog referendabel. Alleen dat al zou de Eerste Kamer het inzicht moeten schenken deze wet volgende week weg te stemmen. Er staan komende tijd al genoeg referenda op de rol.