De verkiezingen van 8 juni werden een echec voor de regerende Conservatieven waar premier Rutte nog een puntje aan kan zuigen. Desalniettemin lijkt Brexit niet van tafel te zullen gaan.

De Conservatieven van premier May hebben het laatste achterdeurtje open gedaan dat hen in staat zal stellen te blijven regeren. Maar van een versterking van haar meerderheid kwam het niet, het verlies van 13 zetels betekende dat May alleen aan de macht kan blijven door zich te verbinden met de Noord-Ierse DUP – qua opvattingen niet ongelijk aan de Nederlandse SGP. De DUP brengt 10 zetels in, wat formeel goed is voor een meerderheid van zes (328 van de 650), maar in de praktijk neerkomt op een meerderheid van 13, aangezien de 7 zetels die Sinn Fein won door die partij nooit worden bezet. Dan zouden de Ierse nationalisten trouw moeten zweren aan de Britse kroon, en dat gaat hen te ver.

Het gehoon over de samenwerking met de DUP is niet van de lucht (en klinkt heel bekend), maar een meerderheid is een meerderheid. Wel is de jaarlijkse Britse Prinsjesdag een paar dagen verschoven. Dat komt ook omdat ze worden gelezen van perkament dat van geitenhuid wordt gemaakt, en het kost nogal wat tijd eer die klaar zijn. De oorspronkelijke voorraad is geschrapt vanwege de nieuwe samenwerking met de DUP, die ook in de begroting en beleidsvoornemens moet worden verwerkt. May verloor en een kudde geiten moest er voor worden gevild. Tradities zijn mooi, en geiten stinken en je vraagt je af waarom de Britse Greens hier niet tegen protesteren. Maar goed, details, details.

Brexit lijkt intussen nog steeds een groot succes, met een groeiende economie en toenemende werkgelegenheid )50.000 banen extra dit jaar’. Door de politieke onzekerheid is het pond momenteel redelijk zwak, en dat is altijd goed voor de export. Maar een harde Brexit lijkt steeds moeilijker te worden. Het is niet zo dat het UK nu helemaal is overgeleverd aan de Brusselse Hunnen, maar Labour bepleit een volledig uitonderhandelde overeenkomst. Daarmee worden in ieder geval de volle twee jaar onderhandelen zeker gesteld. Het gerucht ging gisteren overigens dat de DUP eiste dat Nigel Farage zou worden toegevoegd aan het Britse onderhandelingsteam, maar dat is ietwat onvoorstelbaar. Wel schetst het de mening over Brexit van de DUP goed, mits er aan enige kleine puntjes van die partij wordt voldaan die het bedrijfsleven in Noord/Ierland moet compenseren voor het sluiten van de open grens met de zuiderburen van het ware Ierland.

Wat deed May eigenlijk de verkiezingen verliezen? Haar wordt verweten extreem zwak te hebben geacteerd en debatten te hebben vermeden door een plaatsvervangster te sturen. Dat is allemaal waar, maar niet het enige punt.

1. De Conservatieven kregen bij de stembusgang vrijwel het zelfde percentage stemmen als waarop ze stonden op het moment dat de verkiezingen werden aangekondigd. Waar een groot verschil zat is dat Labour kans zag in de tussentijd 10% van de stemmen te stijgen. Als grootste tegenstrever van de Conservatieven had dat directe gevolgen voor het te behalen zetelaantal.
2. Labourleider Corbyn heeft veel meer appeal dan waar hij vooraf krediet kreeg. Toch was dat te voorzien geweest: de manier waarop Corbyn Labourleider werd volgde eenzelfde scenario, en zijn herverkiezing nadat zijn mede-parlementariërs hem er uit wilden gooien gaven hetzelfde te zien. Dat het een walkover zou worden was van start af dus tenminste prematuur.
3. De ineenstorting van UKIP leverde Labour veel meer stemmen op dan vooraf verwacht.
4. Samenhangend met punt 3: wat men ook niet lijkt te beseffen, is dat veel mensen geneigd zijn bij verkiezingen tegen te stemmen. Tegen de zittende macht. Op zich is dat geen nieuws, maar deze tendens is de laatste dertig jaar alleen maar sterker geworden. Dat UKIP deze mensen eerder wist te mobiliseren was knap, en Labour heeft er ditmaal dankbaar gebruik van gemaakt.
5. Labour had haar campagne helemaal afgestemd op het gebruik van social media. Daarmee bleef het succes tot de verkiezingsdag onder de radar, maar het was er niet minder om. Social media waren ook instrumenteel geweest bij de herverkiezing van Corbyn (met +60%) toen hij op de wip leek te zitten. Labour had dus ervaring, en ook dat heeft de Conservatieven opgebroken. Dat daarmee een relatief groot deel van de jeugd werd bereikt was een gelukkig toeval voor de socialisten, maar jongere mensen stemmen naar verhouding altijd progressiever. De kunst is hen naar de stembus te krijgen.
6. Tenslotte is de onverwacht hoge opkomst. Die heeft de Conservatieven parten gespeeld want het merendeel van de mensen die normaal thuis blijft stemde dit keer Labour.

Alles bijeen was de relatieve nederlaag van May dus redelijk verklaarbaar met externe factoren – in ieder geval meer dan met de wijsheden vooraf. Desalniettemin is haar positie nu extreem wankel geworden. Er zijn al geruchten geweest dat de Conservatieven het later dit jaar nog eens zouden willen proberen, maar dat gaat niet gebeuren. De geschiedenis leert dat verkiezingen kort op elkaar altijd slecht uitpakken voor de regerende partij, en het zou ditmaal zo maar kunnen leiden tot de installatie van premier Corbyn. Dat risico zal niemand willen nemen, wat de peilingen verder ook beloven zullen.