Sybrand van Haersma Buma wil geen premier worden. Althans, niet tijdens deze kabinetsformatie. En niet onder de voorwaarden die je momenteel steeds hoort. Want dat zou inhouden dat hij zonder de VVD gaat regeren met een links kabinet. En het CDA heeft de afgelopen veertig jaar al voldoende zelfmoordpogingen overleefd om het geluk nog vaker te willen tarten.

Dat is de terechte conclusie die De Volkskrant vanmorgen aan de man brengt. Het zou dan gaan om CDA, D66, SP, GroenLinks, PvdA en 50Plus, waarbij 50Plus eventueel als gedoger zou worden ingeschoven. Naar zeggen van de SP staat ieder van de betrokken partijen hiervoor open, behalve Buma die het niet netjes vindt om beide grootste partijen buiten de boot te houden. Dat is een sterk argument. Dat vooral zo sterk is, omdat ik vermoed dat de inschatting van het CDA is dat het met de groep partijen waarmee het zou moeten gaan samenwerken hoe dan ook de hele periode niet vol maken zal. Terecht. Dat zou van het CDA minder overlaten dan waarmee de CU nog zou willen fuseren. Dat dat tot de mogelijkheden behoort heeft de PvdA in maart bewezen. Maar het is ook een beperkte analyse. Laten we eens wat verder kijken dan wat Pinokkio te bieden heeft.

De SP wacht tot Buma geen andere optie meer ziet dan het eens te proberen. Ik denk dat de SP dan lang zal kunnen wachten, maar dat doet ze al een jaar of twintig, dus die zijn er aan gewend. De strategie van Buma lijkt overigens óók op wachten te zijn gericht: Buma wacht op de PvdA, en tot daar het verstand indaalt. Afgezien van de gigantische nederlaag in maart is de PvdA de meest logische partner voor Buma. Asscher krijgt binnenkort een offensiefje over het landsbelang en zo te verwerken. Om dat te onderstrepen zou Buma eens een avondje met Geert Wilders kunnen gaan dineren, met de vraag of hij echt niet genegen is een soort mea culpa te verkondigen over de minderminderminder-uitspraken? Ik geloof geen moment dat Buma dat menen zal, maar het zal de PvdA verder onder druk zetten. Dat is het spel, zo zijn de regels.

Tot op heden zien we vooral dat D66 de grootste mond heeft om in deze kabinetsformatie de vetste buit binnen te slepen. Maar wie kan rekenen en naar de vooruitzichten van de komende vier jaar kijkt, zal beseffen dat de positie van D66 veel minder sterk is dan het zich nu gedraagt. Buma heeft vooral tijd nodig om zijn troeven te kunnen uitspelen. Dat Pechtold hem hiermee sterk in de kaart speelt lijkt deze niet te beseffen. Maar als Edith Schippers het binnenkort op geeft (wat in de lijn der verwachting ligt), dan zit Buma ineens op de chauffeursstoel van deze formatie. Premier zal Sybrand ditmaal niet worden, maar dat het CDA in een positie zit om groter te worden dan haar zetelaantal rechtvaardigt lijkt een verstandige conclusie.

En als dat alles niet lukt of er onvoldoende beweging is, dan resteert Buma altijd nog de mogelijkheid van een minderheidskabinet. Samen met de VVD, maar zonder D66. Buma kan wachten, een linkse coalitie plus de VVD komt er zeker niet.