Julian Assange, oprichter en leider van WikiLeaks, bracht in 2014 een boek uit dat niet alleen een overzicht geeft van uitgelekte Amerikaanse diplomatieke berichten, maar hij zet die data ook in een groter verband.

De manier waarop WikiLeaks werkt kan je tegenstaan – ik heb het zelfs diefstal zien noemen – maar ontegenzeglijk brengt men veel naar buiten dat de moeite waard is om kennis van te nemen. En dat is uiteindelijk het Leitmotiv achter WikiLeaks: de gedachte dat als alles maar transparant is, het met de wereld wel goed zal komen. Zelf heb ik daar zo mijn twijfels over, zowel wat betreft het uitgangspunt als de manier waarop dat zal uitpakken. Laat mij u in herinnering brengen, dat het verdrag van Versailles dat een einde maakte aan de Eerste Wereldoorlog, erin voorzag dat geheime verdragen voortaan verboden zouden zijn.

Geheime verdragen
De ironie dat een geheim verdrag daarom beter geheim gehouden kon worden ontging de idealisten die deze gedachte verplicht stelden. Het hielp dan ook niet. In den beginne leek het er op dat een zekere openheid de internationale diplomatie beving, maar al spoedig ontdekte men de sluipwegen rondom de nieuwe regels. Openbare verdragen met geheime bepalingen kennen we ook tegenwoordig weer volop – de EU toonde zich er hypocriet genoeg voor met betrekking tot het associatieverdrag met Oekraïne, niet waar? Ik doel hierbij op de extra afspraken die zelfs voor de lidstaten van de EU door de EC verborgen werden gehouden. Een gênante vertoning.

Historisch
Dit boek is primair heel geschikt voor historici en belangstellenden voor geschiedenis. Mij trof de inleiding van Assange zelf: zijn theorie dat empires zich tonen in de archieven die zij aanleggen is historisch interessant, en zette aan tot nadenken. Het verleidde mij tot de titel die boven dit stukje staat. Die inleiding alleen maakt het de aankoop al meer dan waard. Wat ik jammer vond is dat dit gaande het boek langzaam verzandde in een tamelijk marxistische visie op veel gebeurtenissen waarover in dit boek wordt gepubliceerd. Assange stelt in zijn inleiding correct dat informatie op z’n enorme schaal als WikiLeaks beschikbaar heeft gemaakt, vrijwel even zinloos is als totale geheimhouding. Domweg omdat er doelloos in gaan rond spitten veel informatie geeft, maar geen synthese of analyse. En dat is wat een verhaal een verhaal maakt.

Dit boek is een voorbeeld van zo’n analyse, een serie analyses moet ik eigenlijk zeggen. Er worden 13 specifieke onderwerpen door wetenschappers geanalyseerd aan de hand van gelekte documenten, waaronder vrijwel alleen dossiers die nog volop actueel zijn: Irak, Syrië, Rusland, Europa, Turkije en China om er maar een paar te noemen. Dit boek geeft u een inzicht in moderne analyses, recent gepubliceerd en heet van de naald. Zoals hierboven al gezegd, dient u als argeloze lezer te beseffen wat de auteurs als uitgangspunt hebben, maar dat wijst zichzelf snel genoeg vond ik. En ik moest concluderen dat een cynisch links wereldbeeld zich vaak uitstekend laat verenigen met het cynische rechtse wereldbeeld waarvan ik mezelf als aanhanger beschouw.

Waardeoordeel
Waar het mis gaat is in de soms toegevoegde waardeoordelen, en de fixaties op een bepaald element van een dossier. De manier waarop Chili tijdens het Pinochet-regime beschreven werd beviel me maar matig. Dat neemt niet weg dat het grotere verband dat wordt geschetst over het Amerikaans economisch imperialisme ondanks de sterke focus op de morele zwakheden er van het lezen meer dan waard is. En dat geldt eigenlijk voor dit hele boek. Dit is geen leesvoer dat je in een paar weekenden wegwerkt. Dit is een boek dat je in de kast wilt hebben als je een bepaald onderwerp dieper wilt gaan uitspitten. En dat je even pakt als het NOS-journaal weer eens aan het bazelen slaat.

De door WikiLeaks toegevoegde handleiding hoe je de aangelegde database moet hanteren is daarvoor van onschatbare waarde, juist omdat het zo eenvoudig toegankelijk is.

---

De Wikileaks Documenten ~ Wikileaks en Jullian Assange
445 pagina’s inclusief noten
€29,50
ISBN 978 94 92161 09 3

Bestellen kan hier.