Is het vandaag de Day After of The Week Before?? Het is de cruciale vraag waarmee het hele UK het komende weekend worstelt. Niemand die daar na de moord op het Britse Labourparlementslid Jo Cox nog iets zinnigs over zeggen kan. De politieke schade is immens, en wat de gevolgen zullen zijn is tamelijk onzeker.

De complottheorieën draaien op volle toeren, ook al wordt er politiek nog niet werkelijk geprobeerd er munt uit te slaan. Hoewel de officiële Brexit-campagnes zijn stilgelegd, is wel het gewurm op social media haar verwoestende werk begonnen. Dat was onvermijdelijk, evenals de gevolgen dat zullen zijn: een heftiger verdeeldheid, en nog grotere hysterie dan we de afgelopen weken al kenden.

Zoals het er nu uit ziet was de dader een klassieke lone wolf met sterk nazistische sympathieën. Waarom juist deze vrouw, moeder van twee kinderen, zijn slachtoffer werd van wat nu meer en meer als politieke moord wordt gekarakteriseerd? Dat maakt het allemaal verwarrend en moeilijk duidbaar. Cox was een rijzende ster, maar bij het grotere publiek nog vrijwel onbekend. Labour is ook niet de Britse partij die het sterkst achter een verlengd verblijf in de EU staat, dat zijn de LibDems, of mogelijk zelfs de Schotse nationalisten.

Het heeft er daarom alles van weg dat we te maken hebben met een gek met een beperkte horizon, die niet verder kijken kon dan zijn eigen dorpsgrenzen. En daarbinnen een slachtoffer zocht om zijn eigen verwarring bot te vieren. De lokale Labour MP is wellicht dan de meest logische keus. Maar het toont ook het lokale, wellicht zelfs bijna incidentele karakter van deze moord.

Dat lokale karakter zou in tegenspraak zijn met een grootscheepse verdachtmaking van het pro-Brexit standpunt, maar de gelegenheid die zich nu voordoet zal voor het Remain-kamp te mooi zijn om te laten glippen. Als we op de peilingen af mochten gaan was de tendens al een paar weken sterk in het voordeel van Leave, en die tendens leek eerder te groeien dan af te nemen. Het is bijna onbestaanbaar dat dat na het weekend niet in de richting van Remain zal blijken te zijn bijgestuurd.

Alleen de grote internationale belangstelling voor deze moord zal paradoxaal genoeg nog de mogelijkheid van Leave bevorderen. De Britten hebben zich de afgelopen tijd allergisch betoond voor buitenlandse pressiepogingen. Het is een minieme hoop, die nauwelijks heel serieus genomen kan worden. Redelijkerwijs zullen de sentimenten als gevolg van deze moord zo hoog oplopen dat Remain comfortabel zal winnen. Dat mensen kort daarop zullen ontdekken dat ze daarmee voor de rest van hun leven hun ketenen aan de EU hebben bevestigd doet op zo’n moment van hysterie niet ter zake.

Ik verwacht niet dat de Remain-campagne er heel hard in zal gaan, want dat zou contraproductief kunnen werken. En dan komt de campagne juist weer terug in de bedding waarin zij de laatste weken tot rust leek te zijn gekomen. De BBC – voor veel Britten nog steeds een toonbeeld van objectiviteit, al zijn er afgelopen twee maanden genoeg signalen van het tegengestelde geweest – kan er harder in gaan, en zal dat ook wel doen. Dat kan subtiel, door de naam van Jo Cox gewoon vaak te noemen. of er op cruciale momenten aan te herinneren dat zij er anders over dacht. Propaganda is wellicht de sterkst ontwikkelde sociale wetenschap van de afgelopen eeuw, en men zal dit uitmelken naar behoefte. En die behoefte was – in ieder geval tot gisteren – enorm.

Houd voor uzelf de komende tijd in de gaten welke stappen worden gezet. Ook door Labour en de nabestaanden, die zich allen tot nog toe netjes en neutraal hebben opgesteld. Maar vergelijk dan bijvoorbeeld de reacties met dewelke ontstonden na de moordaanslag van een moslima op een voormalig Labourminister zes jaar geleden. Iets dat onmiskenbaar een politiek-islamitische aanslag was, en je hoort er nooit iemand over. Al moet direct worden gezegd, dat ook in dit geval het lone wolf principe zeker geldig was.