René Cuperus denkt dat de kabinetsleden van zijn partij, de PvdA, nog een laatste kans hebben om hun huidige underperformance goed te maken. Dream on. Eerder voorspelde Elsevier ten onrechte dat Diederik Samsom nog best eens kan gaan vlammen. Je moet dan denken aan het verzilveren van zoiets als groen bombarderen in Syrië.

Volgens Elsevier heeft de PvdA opvallend veel bereikt tijdens ruim drie jaar regeren met de VVD. Alleen, de partij weet het succes niet te verkopen. PvdA’ers beheersen het zagen aan elkaars stoelpoten beter dan het ophemelen en ondersteunen van elkaar.

Cuperus (@ReneCuperus – Thinktank WBS NL, columnist Volkskrant, ‘Tough on populism and the causes of populism’) zit op hetzelfde spoor: de kans dat de PvdA de rest van deze eeuw ooit nog zo’n groot is in een twee- of driepartijen-coalitie is nagenoeg nihil. We worden straks “geregeerd door vijfpartijen-kabinetten, zevenpartijen-kabinetten, nationale regeringen, partijloze regeringen, en wat al niet”, betoogde hij deze week in de Volkskrant. Dus: “De PvdA is bezig het allerlaatste record ‘heel veel PvdA’ers in een kabinet’ te vestigen.” Maar de PvdA-ministers en staatssecretarissen van Rutte II laten bijna alles door hun vingers glippen. Althans, als het erom gaat het Jan Publiek voor zich te winnen.

Cuperus ziet vele “niet ingeloste beloften en niet gegrepen kansen”, waarop de PvdA met wroeging zal terugkijken. “Regeren is meer dan reageren.”

Zou dat in een paar maanden tijd nog radicaal kunnen veranderen? De vraag stellen is haar beantwoorden. Ies koeltoer. Zelf PvdA’er is Cuperus net zo goed potenzager. Alleen is hij geen BN’er aan het Binnenhof. Vanzelfsprekend is hij, verbonden aan het wetenschappelijk bureau van de PvdA, vrij om te kritiseren wie en wat hij wil. Zijn tegenhanger bij de VVD (Patrick van Wie?) doet dat evengoed. Het haalt de tv-journaals allemaal niet.

Wat Samsom binnenhaalt overtuigt niet erg
De voorbeelden die Elsevier aandroeg om te staven hoeveel troeven Samsom nog in handen heeft, overtuigden niet erg. De PvdA zou diverse successen hebben geboekt, maar op een niveau dat voor de meeste potentiële kiezers toch vrij abstract is. Het zijn successen uit de categorie: ‘erger voorkomen’ en ‘grotendeels behouden wat we hebben’. Daartegenover staan tal van maatregelen die voor gewone mensen het concrete bestaan niet makkelijker maken. Stijgende zorgpremies en een hoger eigen risico. De enorme puinhoop die Martin van Rijn ervan maakt. Koopkrachtverlies voor ouderen met niet meer dan een klein pensioen. En niet te vergeten het nivelleren, dat misschien een feest is voor veel allerlaagst betaalden en uitvreters van allerlei slag (zoals illegalen), maar juist een gesel voor de lagere middengroepen, die toeslagen en andere ‘subsidies’ sneller zien wegzakken dan hun inkomen stijgt. Vervolgens tikken op politiek-concreet niveau een aantal incidenten steeds harder aan, ook voor het overgrote deel van het electoraat dat het Haagse gekonkel niet intensief volgt. Een toenemend aantal burgers ziet inmiddels haarscherp dat PvdA en PVV het op sommige punten inhoudelijk vrijwel eens zijn. Door het cordon sanitaire op initiatief van de eerste (“Maar wíj sluiten níémand uit”) krijgen moties van onder anderen het zeer populaire PVV-kamerlid Fleur Agema geen steun.

Als een van de weinige meer concrete punten die de PvdA heeft binnengehaald, noemde Elsevier het op z’n ‘groen’ bombarderen van Syrië: niet alleen burgers, maar ook het milieu zouden door onze F16’s zoveel mogelijk worden gespaard. Ehh… Hoeveel (tijdelijk) weggelopen PvdA-kiezers win je daarmee terug?

Terug naar Cuperus. Hij duidt het gapende gat tussen wat wenselijk is voor zijn club enerzijds:

Je zou denken dat de houding er een zou zijn van ‘de dood of de gladiolen’. Of: ‘We gaan nog één keer schitteren. We laten Nederland nog één keer een poepie ruiken en laten zien hoe bepalend het sociaal-democratische gedachtengoed is geweest voor het land dat Nederland geworden is.’

en “vier sociaal-democratische hoofdschud-momenten” die hij zag (“in één week!”) anderzijds:

1. Een optreden van Jet Bussemaker in Nieuwsuur
2. De opstelling van de PvdA-fractie in het referendumdebat
3. #Ardgate in Drenthe
4. Jeroen Dijsselbloem die de Grieken sommeert om het staken te staken

Ad 1. Cuperus ziet PvdA-minister Jet Bussemaker van Onderwijs met uitsluitend lauwe, a-politieke teksten reageren op “een voor de PvdA extreem alarmerend rapport” van de Onderwijsinspectie. De “kansengelijkheid in het onderwijs” gaat eraan. Of dat echt zo is? Daar gaat het nu niet om. Ik zou Harm Beertema eens moeten polsen. Het punt is dat PvdA-minister met een PvdA-speerpunt totaal niet scoort in de media. Ze toonde geen zweem van strijdbaarheid. Volgens Cuperus. Heeft Bussemaker dat in zich? Geen idee. Wat ik zie, is een oud-communiste, een griezelige maar misschien wel moegestreden vrouw, met kennelijk weinig kennis van zaken. Hoe en waarom is ze überhaupt minister van onderwijs geworden?

Ad 2. “De optie van een slecht verliezer.” Genoeg over gezegd. De tegenstem van Jacques Monasch. Kinderen, dronkaards en Kamerleden die toch niet meer terugkeren na de volgende verkiezingen spreken de waarheid (behoudens Wassila “Wethouder Hekking 2.0” Hachchi natuurlijk).

Ad 3. Huh? Watte? Cuperus: “De PvdA presteerde het de populaire en frisse Drentse gedeputeerde Ard van der Tuuk, per dolkstoot de laan uit te sturen. Alsof de PvdA zich zulke bestuurlijke twisten nog kan veroorloven.”

Ad 4. Cuperus over de Dijs: “Dat zal-ie als Eurogroepvoorzitter wel van de Duitsers opgedragen hebben gekregen, maar van een sociaal-democratisch politicus mag je toch minstens een mespuntje compassie verwachten met stakingen in zo’n extreem door sociale ellende getroffen land.”

Asscher zet ‘eigen volk’ in de foute hoek
Ik zou nog een vijfde punt hebben genoemd: de rode racismekaart die PvdA-minister Lodewijk Asscher trok tegen Johan Derksen en iedereen die worstelt met voetbalclubs met (te) veel Marokkaantjes. Mocro’s weren mag niet, punt, riep Asscher, niet uit sportclubs, niet uit disco’s, nergens. Daarmee zette Asscher ook talloze Nederlandse bedrijven, instellingen, feesttenten en vrijwilligersorganisaties die allang hebben geprobéérd met Marokkanen te werken in de foute hoek. Vaak genoeg deden ze dat met hart en ziel, en het brak ze bij de handen af. Zij worden vanuit de PvdA geschoffeerd. In het denkkader van Asscher zijn ook missionarissen en ontwikkelingswerkers die het in Verreweggistan niet meer trekken en terugkeren naar Nederland – soms na een roofoverval of verkrachting – racistisch.
Hoe kan de PvdA vanuit zo’n positie nog vlammen zoals vroegâh? Cuperus mag het weten. In de sociaal-democratie had je immers ook plichten. Aso’s werden aangepakt.

Natuurlijk generaliseerde Derksen. Iederéén generaliseert. Ik spreek ook in generaliserende zin over PvdA-congresgangers die neorealistisch beleid blokkeren. Over GroenLinksers. Over het CDA dat “Nie Wieder Wilders!” roept. Over Amsterdammers. Oud-GPV’ers. Brabanders. Daar is een reden voor; een normaal mens snapt dat. Derksen provoceert alles en iedereen: homo’s, katholieken, vrouwen, niet-bluesliefhebbers, EO-leden, kampers, Dacia-rijders, museumbezoekers; you name it. Toen kwamen de Marokkaanse jongens, die bovengemiddeld vaak problemen veroorzaken, aan de beurt. En de poco polder ontplofte weer eens. Intussen is er wel een grensrechter doodgetrapt.

Eb en vloed
Volgens Cuperus heeft de PvdA “nog een klein jaar om met 10 bewindslieden — nu al het record van de 21ste eeuw — nog iets bijzonders van het regeren te maken”, want “daarna breekt de grote versplintering aan. (…) Het politieke landschap verandert razendsnel: van een bevroren ijsmassa in een door eb en vloed geteisterde moerasdelta.”

De dubbele ijdele hoop van een bevlogen PvdA-denkert. Met een PvdA die soms quasi stoer doet maar als puntje bij paaltje komt nog steeds liever Ander Volk dan Eigen Volk Eerst roept, wordt het niets meer. En als de PVV zeer groot wordt, moet ik nog zien of de meeste overige partijen samen in een zeven-partijen-kabinet gaan zitten.