Het debat over de Mondkapjesdeal vandaag zal ongeveer lopen volgens de bezwaren die we eerder al tegen minister De Jonge formuleerden.

De staatsomroep schreef er vanmorgen over:

Hoe intensief heeft minister Hugo de Jonge zich bemoeid met de omstreden mondkapjesdeal? Is hij er medeverantwoordelijk voor dat de overheid miljoenen euro’s is kwijtgeraakt aan ondernemer Sywert van Lienden voor onbruikbare mondkapjes? Waarom heeft de CDA-politicus gezegd dat hij niet bij de deal betrokken was en heeft hij met die bewering de Tweede Kamer niet verkeerd geïnformeerd? Is hij nog wel geloofwaardig?
Het zijn maar een paar vragen die de huidige minister voor Volkshuisvesting vanaf 10.15 uur in de Tweede Kamer moet proberen te beantwoorden over zijn vorige functie als minister van Volksgezondheid in de Corona-crisis. In die twee jaar durende crisis is veel gebeurd en zijn er, erkent ook het kabinet, allerlei zaken misgegaan.

Vrij vertaald: het CDA ziet geen beletselen om De Jonge gewoon te laten zitten. Waar de Kamer aan voorbij zal gaan is de essentie van een deel van het probleem: hoe heeft het zo ver kunnen komen?

Hoe kon dit gebeuren, vroeg de Tweede Kamer zich verbaasd af. Hugo de Jonge zei later met nadruk dat het zijn portefeuille niet was. Letterlijk zei hij voor de camera: “Ik ben bij die deal niet betrokken geweest”.
Dat bleek vorige maand toch anders te liggen, toen de Volkskrant via een Wob-verzoek het appverkeer van De Jonge met Van Lienden boven water kreeg. Het was De Jonge die bij een ambtenaar had aangedrongen om met Van Lienden contact op te nemen. Hij gaf dus het eerste zetje.

Duidelijk is dat het tamelijk hysterische paniek zaaien door de Nederlandse overheid hier mede debet aan was. Diverse partijen voelden zich door alle aandacht er voor, gedwongen de indruk te kunnen wekken er hard mee aan de slag te zijn. Media en politiek effenden daarmee het pad voor Van Lienden & Co naar een vette winst.

De gewezen scholierenleider, opiniemaker en co-auteur van het CDA-programma pakt in een tijd van wereldwijde schaarste de handschoen op. Een paar weken verder heeft hij veertig miljoen Chinese mondkapjes verkocht aan het ministerie van VWS, voor ruim honderd miljoen euro. Zo’n 20 miljoen daarvan gaat naar Van Lienden en zijn twee compagnons.
Over de totstandkoming van de deal is de afgelopen tijd veel geschreven en gepraat. Wat duidelijk is geworden is dat Van Lienden ten onrechte beweerde dat hij geen winstoogmerk had en dat hij zijn connecties bij het CDA wilde inzetten om toegang te krijgen tot de mensen die erover gingen.
Dat laatste heeft Hugo de Jonge in een lastig parket gebracht. De Jonge, destijds minister van Volksgezondheid, heeft zich volgens een deel van de Tweede Kamer te intensief bemoeid met de kwestie. Ook zou hij er niet transparant genoeg over zijn geweest.

Met als politiek gevolg:

Over De Jonges betrokkenheid kwamen de afgelopen tijd brokjes informatie naar buiten, vooral via de Volkskrant. De huidige minister voor Volkshuisvesting hield zich lange tijd op de vlakte over zijn bemoeienis, maar vandaag stortte de voormalig coronaminister honderden pagina’s aan WhatsApp-gesprekken en mails over de Kamer uit.
Het contact met Van Lienden verloopt in die tijd onder meer via de politiek assistent van De Jonge. Van Lienden meldt zich bij Bart van den Brink in de app met de vraag waar hij terechtkan met een aanbod voor mondkapjes. “Zonder tussenmarge en andere gekkigheid.”
Van den Brink verwijst dan naar een emailadres van het ministerie. Van Lienden appt “okido” terug, maar daarmee is de kous niet af. Als de ondernemer een paar dagen later klaagt dat hij geen contact krijgt met het inkoopteam van VWS, antwoordt de politiek assistent. “Follow up lukt niet, begrijp ik? Ik ga aan de slag!”

Ook de inzet van mediapressie speelt steeds een rol:

Maar het is persoon 2 wel “deels gelukt” om tot een samenwerking te komen. “Voor een deel niet”, appt de ambtenaar. “Kan zijn dat dat ergens in het nieuws komt. Sywert heeft gezegd dat hij dat niet zou doen.” Een andere topambtenaar (‘persoon 1’) appt niet lang daarna aan De Jonge dat de samenwerking niet van een leien dakje gaat. “Het woord samenwerken staat redelijk laag in zijn woordenboek.”

Die mediapressie lijkt het enige te zijn dat de betrokken ministers werkelijk interesseert:

De minister stuurt het voorstel vervolgens door aan zijn tijdelijk ingevlogen collega Martin van Rijn, vervanger van de oververmoeid geraakte minister voor Medische Zorg Bruno Bruins. Van Rijn is verantwoordelijk voor de inkoop van beschermingsmiddelen. “Wil jij dat ook lezen en kijken of je dingen ziet die ons kwetsbaar maken?”
Van Rijn concludeert uiteindelijk dat de 40 miljoen stuks prima is voor het moment. “Hij heeft een heel goede deal kunnen sluiten en moet zich echt nog bewijzen.” Het zou uiteindelijk bij de 40 miljoen mondkapjes blijven, die overigens ongebruikt in een opslag belanden.
De twee ministers appen nog een aantal keer over beeldvorming. Zo suggereert De Jonge op enig moment dat Van Rijn Van Lienden nog “voor Nieuwsuur” moet bellen, want dan “helpt ’t misschien nog een beetje”. Wat waarvoor moet helpen, wordt niet duidelijk. Die avond zit Van Lienden bij Nieuwsuur om te vertellen over de wereld van de mondkapjes, niet over de deal die hij heeft gesloten met het ministerie.

De oppositie heeft intussen wel genoeg gehoord. BVNL twitterde zojuist:

Er is iets voor te zeggen, want Hugo de Clown is wel een slecht associërend symbool voor de Corona-periode geworden. Maar in die rol kan hij voor Rutte4 ook nuttig zijn in de toekomende Corona-enquête. Dit zijn zeker overwegingen die voor veel partijen een rol zullen spelen.

---

Meer over de mondkapjesdeal vindt u hier.