Visie en overtuiging zullen de komende decennia in toenemende mate broodnodig zijn om ons land te regeren. Niet Mark Rutte, dus.

“Keep your eye on one thing only: how much government is spending”, zei Milton Friedman. Overheden hebben in totaal 17 biljoen dollar uitgegeven aan de pandemie. In de komende decennia zal de economische footprint van overheden verder toenemen. Viervijfde van de wereld streeft een zero footprint na met navenante kosten. Vele landen kennen een vergrijzende bevolking die omvangrijke kosten met zich meebrengen aan zorg en pensioen. Het falen van overheden om effectief de knelpunten zijn op een welhaast gênante wijze aan het licht getreden. Covid-19 is niet weg en het einde is nog steeds niet in zicht.

Big State houdt U in een ijzeren greep
Het lange termijn gevaar van Big State is de bureaucratie, het bij uitstek kafkaëske. Het institutionele falen, zoals we dat zo treffend hebben meegekregen met onder meer de Toeslagenaffaire, maakt mensen armer en beperkt hen in hun individuele vrijheid. De lange ervaring leert dat als overheidsuitgaven eenmaal op een hoger niveau liggen, het vrijwel ondoenlijk is de uitgaven terug te dringen in het hok. Allerlei belanghebbenden zullen dit voorkomen.

Als investeringen onvoldoende effectief blijken, zullen uitvoerders om nog meer geld vragen om de klus te klaren. Vervolgens groeien de kostenposten zorg en onderwijs sneller dan de economie vanwege hun hoge arbeidsintensiteit en lage productiviteitstoename. Ten slotte zijn bevolkingen rijker en veeleisender geworden qua zorg. De omvang van de staat, het overheidsapparaat, kan een dusdanige omvang nemen dat private sectoren weggedrukt worden.

Fundamentele vragen
Om zo’n ‘crowding out’ te vermijden moeten we ons aantal fundamentele zaken afvragen. Hoe kunnen we onze oeverloze regelgeving versimpelen en transparanter maken? Hoe kunnen de ongelijkheid laten afnemen? Ik denk hierbij aan het EU en ECB beleid dat de vermogensongelijkheid enorm heeft aangewakkerd.

Hoe kunnen we de overheidsuitgaven omlaag brengen? Is het mogelijk om het leger ambtenaren uit te dunnen? En als dit niet lukt hoe kunnen we de uitgaven zo effectief mogelijk heralloceren? En ten slotte, hoe maken we de overheid zodanig transparant dat burgers er weer vertrouwen in krijgen dat met hun zuur verdiende belastingcenten zaken gedaan worden voor hun welzijn in plaats van een Mediterraan land.

Verlos ons van die zwabberaar!
Wat voor leider hoort daarbij? Het zal duidelijk zijn: een leider met visie en eentje die het roer recht houdt, dus geen zwabberaar. En dat is precies de persoon die we de afgelopen tien jaar wel te verduren hebben gehad. Mark Rutte: “Als visie een blauwdruk voor de toekomst betekent, dan verzet alles wat liberaal is in mij daartegen”.

Hij zegt zelf frequent dat hij geen visie heeft en het ook niet wil hebben als pragmaticus. Het aantal patiënten met Corona is een luttel aantal op de hele bevolking van 17,7 miljoen zielen. Hoe kan het dan zijn dat er te weinig zorgpersoneel is om ze op te verzorgen? Hoe kan het zijn dat in ons Nederland urgente operaties uitgesteld moeten worden? Hoe kan het zijn dat wij nog steeds geen Boosterprik hebben?

Het is te gênant voor woorden, dit wanbeleid. Ondanks alle waarschuwingen vanuit het verleden, met name van die vermaledijde PVV, is het janken met de pet op zoals er de afgelopen elf jaar door de kabinetten Rutte met de zorg is omgegaan. Het is volkomen duidelijk: juist nu hebben we visie en overtuiging keihard nodig. Met Mark Rutte kunnen we dus echt niet verder.

---

Frits Bosch is macro-econoom en socioloog, auteur van “In Holland staat een huis, onbehagen bij de elite” en “Schaft ook Holland zich af?”, “Wereld op een keerpunt” en “Feminisme op de werkvloer”.