Oftewel: nepnieuws slash Facebook-gedoe versus ‘beïnvloeding door statelijke actoren’. Na 40 dagen kreeg Thierry Baudet antwoord op de 84 vragen die hij stelde aan minister Ollongren van Binnenlandse Zaken. Ik zelf wacht nog op de beantwoording van die ene vraag uit mijn Open Brief.

Mijn vraag was gelijk aan de titel van dit stuk: Wilt u wantrouwen verminderen of vertrouwen opleggen? Ik kom er heel binnenkort wat uitgebreider op terug.

Maar eerste dingen eerst: de vragen van Baudet en de antwoorden (link naar Pdf) van Ollongren. Deels vrij duidelijk, deels tussen de regels door, wijst de minister erop dat een aantal dingen heel gemakkelijk door elkaar lopen. Ze schrijft niet hoe dit komt en hoezeer dit bijdraagt aan het wantrouwen tegen de EU, tegen het zittende kabinet en tegen haarzelf.

Behalve naar die vragen en antwoorden zelf heb ik natuurlijk nog wat meer stukken bekeken. Onder andere stukken waarnaar ze in deze antwoorden direct of indirect verwijst, maar ook naar stukken waarnaar ze verwees in een brief (pdf) van 18 december aan de Tweede Kamer, die ze schreef naar aanleiding van vragen van drie D66-kamerleden. Die had als onderwerp: “Brief heimelijke beïnvloeding van de publieke opinie door statelijke actoren“. Na het bekijken van deze stukken ben ik niet verbaasd meer dat er niets gebeurt met dat wantrouwen. Onthoud intussen dat begrip: ‘statelijke actoren‘.

Rectificatie door een twijfelachtige EU-werkgroep
In het antwoord op Baudets eerste vraag verwijst Ollongren in een noot naar een tekst van de zogenaamde European External Action Service East StratCom Task Force. Deze werkgroep valt onder de Italiaanse EU-commissaris mevrouw Mogherini. De werkgroep beheert een database getiteld EUvsDisinfo: de EU tegen desinformatie. Dat is die database die vooral bekend is geworden doordat GeenStijl, TPO en De Gelderlander en anderen met succes de confrontatie aangingen.

Dit is een directe link naar een van de items uit die database. Dat item heette (je ziet het nog aan het internetadres) “Ukraine-is-a-highly-corrupted-fascistic-country-which-is-the centre of international drug and human labour traffic“. Wanneer je nu die link volgt krijg je een foutmelding. En op de voorpagina van de database staat nu de boodschap die Geenstijl in deze aanklacht geëist had. Dat begint met: “Removal of three cases further to complaints by Dutch media. Following a detailed review of certain articles in the Dutch media, the East Stratcom Task Force has taken the measures set out below.”

Wie zorgt er voor de verwarring?
Dit is de inhoud van die werkgroep-noot uit het antwoord van de minister:

we do not talk about fake news at all, we talk about pro-Kremlin disinformation. We identify the messages (…). If someone spreads a typical pro-Kremlin disinformation, we do not investigate his motivations or intent, we only identify the message and highlight that.

Eigenlijk zegt die werkgroep in die noot dus: wij beschuldigen iemand die ‘desinformation’ verspreid helemaal nergens van. Tegen die achtergrond is het opmerkelijk dat men is ingegaan op die eis van GeenStijl en anderen. In de brief van de GS-advocaat stond: “This leads to the conclusion that you falsely accuse my client of spreading disinformation and fake news.” Wanneer die werkgroep competent was en de tekst uit die ‘noot’ zelf serieus nam, had ze gewoon gezegd: wij beschuldigen niemand, jullie zijn het slachtoffer van manipulatie door de Boze Rus. Dit was blijkbaar onhoudbaar: en het komt er in feite op neer dat de werkgroep zichzelf incompetent verklaart. Er zou sprake zijn van ‘vertaalfouten’…

In het antwoord op vraag 2, 3 en 40 tot en met 42 van Baudet lezen we dit:

Ik hecht eraan deze afbakening van mijn activiteiten ten opzichte van de term “nepnieuws” te maken aangezien met de term “nepnieuws” in de volksmond ook meer onschuldige vormen van foutieve informatie worden aangeduid waarbij de hiervoor genoemde problematiek niet aan de orde is. Daarbij is van belang op te merken dat het besef van de (originele) afzender dat de betreffende informatie foutief is, dan wel de intentie om hiermee te misleiden kenmerken zijn die desinformatie onderscheiden van foutieve berichtgeving in het algemeen. Dit betekent ook dat men deze termen niet onachtzaam dient te hanteren aangezien daarmee ook een oordeel over de afzender geïmpliceerd kan worden.

Laat dat ‘dan wel‘ even tot u doordringen. Er staat in feite dat ook correcte informatie ‘de democratische rechtsorde kan ondermijnen‘ vanwege foute bedoelingen. Zo ongeveer het tegenovergestelde dus van wat er in die noot stond.

Maar we moeten dus ‘nepnieuws’ strikt gescheiden houden van die ongewenste buitenlandse inmenging door statelijke actoren. Kijken we nu terug op pagina 3 van die brief met bij ‘betreft’: “Brief heimelijke beïnvloeding van de publieke opinie door statelijke actoren“, dan vinden we daar:

.. gesproken met vertegenwoordigers van Facebook, Twitter, Google en Microsoft om te bezien welke maatregelen getroffen kunnen worden om de verspreiding van desinformatie tegen te gaan (…) Het fenomeen nepnieuws en onwenselijke beïnvloeding staat ook bij deze bedrijven al enige tijd onder de aandacht. (…) voorbeelden van lopende initiatieven die tot doel hebben de transparantie te verhogen en tijdig desinformatie te signaleren. Voorts maakten deelnemers aan het gesprek melding van de inzet van ‘machine learning’ om de verspreiding van vormen van desinformatie tegen te gaan.

Geen wonder dat er geen hint is naar het wegnemen van wantrouwen: de noodzaak tot die ‘afbakening van mijn activiteiten‘ is mede zo groot omdat de minister daar zelf mist over heeft gecreëerd. Maar het wordt nog erger.

Twee EU-commissarissen
Een week voor die brief van 18 december was Ollogren op bezoek bij een ander lid van de EU-commissie, de Bulgaarse mevrouw Gabriel (Enkele weken geleden schreef ik hier op VoL al over deze jongedame en haar wonderlijke portefeuille in de Commissie-Juncker). Het twitter-account van onze minister van Binnenlandse Zaken meldde hierover het volgende:

Toen die brief naar de Tweede Kamer de deur uitging, moest er bij de minister dus volstrekte duidelijkheid bestaan over het gegeven dat het bij die buitenlandse inmenging en fakenieuws sprake is van de portefeuilles van twee EU-commissarissen. En toch werd in die brief over die ‘statelijke actoren’ geschreven over nepnieuws en over Facebook, Twitter en Google.

De vragen 6 t/m 9 van Baudet gingen over de voorzitter van die werkgroep die onder Mogherini valt: mevrouw De Cock Buning. In een lofzang op Ollongren door Trouw wordt duidelijk dat die mevrouw De Cock, voorzitter van het volgens GeenStijl ‘dodelijk enge’ Commissariaat voor de Media, echt een fan is van mevrouw Ollongren. Ze noemt haar ‘premier-materiaal’.

Tussen de regels van het antwoord aan Baudet lees ik evengoed – en ik beluister dat nog meer in haar reacties op het aannemen van de breed ondersteunde motie in de Tweede Kamer tegen die rare werkgroep van Mogherini – dat Ollongren eigenlijk minder waarde hecht aan dat fakenieuws-gedoe dat valt onder Gabriel, dan aan die rare werkgroep die onder Mogherini valt. Maar dat kan aan mij liggen.

Nog even waarom ik het heb over die ‘rare werkgroep’, die taskforce. Die werkgroep is géén initiatief van de Europese Commissie maar van de regeringsleiders van de EU-landen (“De Raad”). Maar hij is wel gewoon onderdeel van de zogenaamde EEAS: de diplomatieke dienst van de EU, Nederlandse afkorting EDEO, die op den duur 6000 à 8000 personeelsleden zal tellen, waarvan ongeveer 4000 afkomstig van Europese instellingen. Het budget van de EEAS zal uiteindelijk uitkomen op iets minder dan 3 miljard euro. (Bron).

De werkgroep telt (slechts) 14 leden: Team members have a variety of professional communications backgrounds and speak several languages, including Russian.
Over die laatste bijzin mag u van mij best eventjes hard gaan lachen of huilen terwijl u op de grond ligt te rollen. Maar misschien moet u even wachten tot u nog iets meer gelezen heeft uit de vragen en antwoorden over de werkgroep:

Does the disinformation review represent an official EU position?
The Review is a compilation of cases from the East Stratcom Task Force’s wide network of contributors and therefore cannot be considered an official EU position.

En oh ja: die hele taskforce komt dus niet voor in het organogram van de EEAS: (Check zelf deze pdf van het organogram van de EEAS). Nee echt niet: twee andere werkgroepen worden daarin wel genoemd (Een voor Iran en een voor Ruimtevaart).

Welke club is enger?
Maar even los van mijn inschatting van het oordeel van Ollongren over die twee: welke club is nu problematischer; die van Mariya Gabriel of die van Federica Mogherini? Moeilijk te zeggen, want het gaat om nogal verschillende problemen.

De club van Mogherini, en eigenlijk doel ik hiermee niet alleen op die task-force maar ook een beetje op de hoofdlijnen van haar beleid en die hele EEAS, heeft te maken met het buitenlands beleid van de EU. De taakgroep zelf vloeit voort uit een beleid van de regeringsleiders van de EU-landen, mede ingegeven door de MH17-zaak.

De club van Gabriel is meer een ‘hobby’ van de ‘president’ van de EU: Juncker. De hele club is een uitvloeisel van een alinea in Junckers aanstellingsbrief (pdf) voor Gabriel.
Het gaat hierom:

Supporting, in close cooperation with the First Vice-President [Dat is de ons bekende heer Timmermans, de man die burgers van Oost Oekraïne in het kader van de MH17-disinformatie letterlijk van lijkenpikkerij beschuldigde], in charge of ( bla die blabla ..). The Commission needs to look into the challenges the online platforms create for our democracies as regards the spreading of fake information and initiate a reflection on what would be needed at EU level to protect our citizens.

Laat dat tot u doordringen: de EU-burgers moeten van hogerhand beschermd worden tegen de uitdaging die Facebook en Twitter bieden. Junckers alinea leidde intussen al tot deze tekst:

The High-Level Expert Group expert group will gather opinions on what actions could be taken at EU level to give citizens effective tools to identify reliable and verified information and adapt to the challenges of the digital age.

En tot deze tekst afkomstig uit de wervingsadvertentie voor de club van Gabriel (Puntje 6 daaruit):

Sketch out the direction for developing quality journalism (data journalism, investigative journalism, etc.) and improving media literacy as complementary actions to promote trust in media and users’ awarenes;

Het vertrouwen in (de oude bekende) media bevorderen … Wanneer je kijkt naar hoe gedacht wordt, moet je (Nota Bene!) verder lezen in die brief over ‘statelijke actoren‘):

Redacteuren van NU.nl en de Universiteit van Leiden krijgen toegang tot een speciaal Facebook-dashboard waarin artikelen te zien zijn die door gebruikers zijn aangemerkt als nepnieuws. Berichten die inderdaad feitelijk onjuist blijken te zijn kunnen vervolgens door hen als zodanig worden aangemerkt, voorzien van een link naar een zelfgeschreven artikel met uitleg. Wie als zodanig gemarkeerd nepnieuws op Facebook probeert te delen, krijgt dan een waarschuwing te zien. Ook wordt dit soort artikelen zo’n 80 % minder zichtbaar in tijdslijnen van gebruikers.[hé daar heb je het fenomeen shadowbanning]

Misschien kun je nog beter de Baudet-haters van de VPRO (ze noemen zichzelf De Snijtafel) beluisteren. Op 14:37
“Vrije uitwisseling wordt gemuilkorfd [!] en gefrustreerd door die injectie van desinformatie… “.
Vanaf 18:47 wordt het nog gekker:
“desinformatie is als een slecht product op de meningenmarkt en daarom is regulering helemaal niet zo’n gekke suggestie (…) blind geloof in de ideeënmarkt kan ik koppelen aan populisme (…) de mensen hebben geen expertise (…) ze kiezen een dictator (…) omdat de kritische burger helaas niet altijd kritisch genoeg is, en niet genoeg tijd heeft, besteedt hij dat uitzoeken uit aan redacties van kranten en televisieprogramma’s en een beetje aan de overheid … ”

Hoe totalitair wil je het hebben? Vrolijk spreken ze over Facebook als krant zonder redactie en dat er nu dus maar eens een (hoofd)redactie moet komen. Alsof dat zou kunnen! Hoofdredacties van papieren kranten en TV-programma’s, hebben af en toe problemen met die verantwoordelijkheid voor enkele tientallen, hooguit honderden redacteuren, en nu suggereert men dat zoiets zou kunnen worden opgetuigd voor de schrijfsels van tientallen miljoenen ‘redacteuren’? Hoe geschift wil je het hebben?

Facebook, Twitter en YouTube lijken meer op netwerk-providers dan op redacties. Ja natuurlijk: veel van wat op die platforms rondzingt lijkt meer op kroegpraat dan op de inhoud van de meeste kranten. Gaan we ook nog werken aan regels om kroegbazen verantwoordelijk te stellen voor borrelpraat?

En toch
De problematiek van het Mogherini-bolwerk is een andere. Die heeft te maken met vragen met betrekking tot de Nieuwe Koude Oorlog met Rusland en de landen ‘tussen’ ‘het Westen’ en Rusland; niet alleen Oekraïne trouwens. Waarom houdt onze minister van Binnenlandse Zaken zich eigenlijk bezig met zaken die op het terrein liggen van de EU-commissaris van Buitenlandse Zaken?

Heeft dat er niet mee te maken dat voor wat betreft buitenlandse politiek, de Europese landen in het algemeen en Nederland in het bijzonder decennialang bijna blind achter de Verenigde Staten heeft aangelopen? Na de overwinning van Trump blijft men in Europa en in Nederland in het bijzonder aanlopen achter de Amerikaanse Democraten en hun vrienden in de Deep State en onder de post-modernistische haters van de westerse beschaving.