Voor wie knellen de NATO-banden op dit moment het meest? Voor Turkije of voor de rest van het bondgenootschap. Feit is dat de Turkse wildheid die Erdogan vertolkt niet veel langer getolereerd kan worden.

De provocaties aan het adres van president Trump zijn eenvoudig bizar aan het worden – de cartoon boven dit stukje is uit een officiële Turkse publicatie.

Dat Nederland tot op heden vooral lafhartig reageerde op de (eerder al aangekondigde)Turkse inval in Noord-Syrie die gericht is tegen de Koerden in Afrin was erg genoeg. Nederland slikte zelfs het smoesje dat het vooral een offensief van Syrische rebellen betreft voor zoete koek.

Al is de verantwoordelijke voor deze lafheid gisteren om andere redenen vertrokken, zijn tijdelijke vervangster (Kaag) zal de zaken zeker niet voortvarender aanpakken. Het nuffige zwijgen van de EU spreekt bovendien boekdelen – Brussel wenst geen conflict met Erdogan. En dat terwijl Turkije formeel een bondgenoot is, maar het excentrische gedrag van de Turkse president neemt steeds grotesker vormen aan.

Mogelijk denkt de EU aan de steeds ernstiger wordende conflicten tussen Turkije en Griekenland? Verder dan de Duitse aankondiging voorlopig niet mee te werken aan een upgrade van Turkse tanks is er niet te bespeuren. Niet alleen heeft de gezwollen toon uit Ankara het steeds vaker over het terugnemen van ooit verloren gebiedsdelen (de recente verklaring dat Turkije de rechtsopvolger van het Ottomaanse rijk is is wat dat betreft bijzonder onheilspellend), maar ook de zeeconflicten langs Griekse eilanden tonen een groeiende frequentie en steeds honender commentaren van de Turkse president.

Het gaat de Turken intussen steeds minder voor de wind rond Afrin. De Koerden lokken de Turkse soldaten uit hun tent door terugtrekken te suggereren, en attaqueren dan en masse. Dat levert de Turken verliezen op die pijn doen, maar dat zal Erdogans vastbeslotenheid alleen zal verhogen, en het gevolg is dat de Turken lijken te denken dat nu alles is geoorloofd.

Maar de verst gaan de provocatie blijft die aan het adres van Trump cs. Niet alleen waarschuwde Turkije begin vorige week dat het haar onmogelijk zal zijn onderscheid te maken tussen Koerdische terroristen en Amerikanen die net zo gekleed gaan. Maar ook was die waarschuwing enige dagen tevoren al voorafgegaan door een eis alle Amerikanen uit de regio terug te trekken. En wel onmiddellijk. Gisteren gooide Ankara er nog een schepje bovenop:

#Erdogan targeted US commanders Lt. Gen. Paul Funk & Maj. Gen. Jamie Jarrard today. "It is clear that he has never received an Ottoman Slap in his life", #Erdogan said referring to Gen.Funk who earlier said if Turks hit US troops, they will respond aggressively & defend troops. pic.twitter.com/cQdOdqCj4Y

— Abdullah Bozkurt (@abdbozkurt) February 13, 2018

Hier vindt u een iets langer, ondertiteld fragment, dat helaas echter niet door WordPress wordt ondersteund. Maar ook de toon van bovenstaand fragment, gecombineerd met de illustratie boven dit stuk laat weinig aan de verbeelding over.

Natuurlijk zijn er de betere banden met Rusland, maar hoe serieus dat is? Syrië is voor Rusland een oudere (sinds 1954) en trouwere bondgenoot dan Turkije ooit worden zal. Niet voor niets hebben beide landen sinds de 17e eeuw een reeks oorlogen uitgevochten, waarvan de laatste pas eindigde met het sneuvelen van de Turks-nationalistische leider Enver Pasha in 1922. Turkije werd vanwege die oude vijandschap ooit vlot bij de NATO gehaald, maar die band knelt nu dus, nu Turkije de oude Osmaanse belangen in het MO weer nastreeft, en daarbij vooral last heeft van haar banden met de EU, USA en Israël (Turkije hield lang de sleutels van de heilige plaatsen in Jeruzalem onder haar beheer).

De aankoop van modern Russisch afweergeschut vorig jaar was ook al een signaal dat de verhouding met de NATO ernstig verslechterde, en sindsdien is die alleen maar verder verslechterd. Amerikaanse media waarschuwden vorig jaar al dat dit het einde van het Turkse lidmaatschap van de NATO kon betekenen.

Op dit moment zwijgt Trump, en ook Putin doet er ongemakkelijk het zwijgen toe. Want ook Rusland spint geen garen bij de Turkse eigenzinnigheid. De grootmachten neigen er nog steeds toe eerder elkaar in de gaten te houden dan de Turkse expansie af te willen stoppen. Hoog tijd dat Rusland en USA gaan beseffen dat ze door de Turken tegen elkaar worden uitgespeeld. De vraag is nu wie er eerder voluit met elkaar in gevecht raken: USA en Rusland, of USA en Turkije? Recent geheim overleg heeft klaarblijkelijk nog weinig opgeleverd.

Hoe dan ook, niemand in Europa zal daar garen bij spinnen. Het Europese zwijgen signaleert echter vooral, dat de kleintjes niet mee zullen mogen praten zolang de groten het niet eens zijn.