De Britse Daily Express inventariseerde vorige week dat er binnen de EU-lidstaten momenteel tenminste 34 referenda werden nagestreefd. Een aantal daarvan komt er zeker, en het staat u al vast dat de EU opnieuw klappen op gaat lopen. Trek uw agenda maar vast.

Maar dat was vorige week, het gaat nu vorm krijgen. Oktober lijkt een maand waarin de EU opnieuw zware averij op kan lopen. Zoals bij vrijwel elke verkiezing op dit moment dat gevaar in de lucht hangt. Averij die los moet worden gezien van die door dagelijkse ellende met schuldenbergen, een onbetrouwbare gezamenlijke munt, een zwalkende EC, en dom gebral van EP-voorzitter Martin Schultz.

Op 2 oktober houdt Hongarije een referendum over de herhuisvesting van vluchtelingen binnen de EU, en in hoeverre Hongarije daar aan tegemoet zou moeten komen. Premier Orbán zal adviseren er tegen te stemmen, en zou daarmee de eerste bewindspersoon sinds langere tijd zijn die een referendum wint. Orbán gaat daarmee expliciet bewijzen dat referenda niet automatisch tegen de heersende regering zullen zijn gericht, maar gebaseerd zijn op rationele overwegingen.

Ook dat is iets dat de EU in haar zak kan steken, en een reden te meer waarom men in Brussel nu al in paniek is. Het belangrijkste argument van Orbán is dat hij vindt dat de asielmigratie de facto een Duits probleem is, en dat Hongarije naar zijn mening niet gehouden kan worden de uitnodiging van Merkel te honoreren. Als de uitslag groot genoeg is zal het in Brussel mogelijk héél even stil zijn, maar maak daarvan gebruik uw oren te stoppen: het geloei van Verhofstadt cum suis zal tot op de Noordkaap te horen zijn.

Een referendum in Frankrijk zal er – ongetwijfeld – voorlopig niet komen zo lang Marine Le Pen het presidentschap niet heeft veroverd, maar een Frexit-referendum is iets dat de EU in één klap uiteen zou doen spatten. Zonder Frankrijk geen EU, wat de nieuwe Slowaakse voorzitter (opvolger van Rutte) ook roepen mag over de oude EU-leden die een beetje moeten dimmen. Begrijpelijk maar weinig relevant. Brussel ligt nu eenmaal te midden van de oude lidstaten, en het hemd is nader dan de rok.

Onder die 34 referenda is ook dat wat Italië houdt. Premier Renzi heeft een referendum uitgeschreven over constitutionele hervormingen die Italië moeten stroomlijnen, maar aangezien hij heeft beloofd af te zullen treden als het voorstel wordt weggestemd is de kans daarop een stuk groter geworden. De steeds opnieuw de kop opstekende Italiaanse bankencrisis zal hem ook niet helpen. De huidige bijstand van 150 miljard die de EU heeft gegarandeerd is weliswaar een steuntje in de rug, maar zal het electoraat er nog eens fijntjes aan herinneren wat de EU hen heeft gebracht.

Niet alleen de 5-sterrenbeweging van Beppe Grillo is een probleem, maar ook de noordelijke onafhankelijkheidsdrang in Lombardije. Lombardije is de economische motor van Italië, maar sinds de invoering van de euro is de gemiddelde economische groei slechts 0,2% per jaar geweest. Het vereist weinig fantasie om te beseffen dat het in de rest van Italië het leven sindsdien economisch behoorlijk rampzalig moet zijn. Dat is de reden dat Beppe Grillo ook een referendum over Italië’s lidmaatschap van de euro wil houden – en objectief gezien kan de Italiaanse regering dat eigenlijk niet winnen.

En dan is er nog de steeds weer terugkerende EU-nachtmerrie van de populisten. Oostenrijk houdt ook op 2 oktober de herhaalde tweede ronde van de presidentsverkiezingen. Geen redelijk mens dat voorspellen kan welke kant het dubbeltje ditmaal op rollen zal. Maar het Hongaarse referendum dat diezelfde dag (in het buurland) gehouden wordt over asielmigratie, zal de Oostenrijkers er gratis aan herinneren welke zegeningen de asielmigratie en EU hen gebracht hebben. Dat zal de kansen van FPÖ-kandidaat Hofer zeker verhogen.