De deep state is een begrip dat vaak ter tafel komt als het er om gaat te beschrijven wat achter de schermen gebeurt, en waarom wereldleiders soms beslissingen nemen die out of character lijken. De Amerikaanse aanval op een Syrische luchtmachtbasis is er een voorbeeld van.

Deep state is ook synoniem met manipulatie. Dat is ook de reden dat vaak wordt ontkend dat het bestaat. Het staat niet goed dat een wereldleider zich bij de hand laat nemen door zijn ambtelijke staf. We kiezen ze immers juist om het omgekeerde te doen? Dat betekent echter niet dat ook bij cruciale beslissingen de hand van die staf afwezig blijft. En een belangrijk onderdeel er van is dat de staf weet op welke knoppen zij drukken moet om hun baas te bewegen in de gewenste richting. Wat dat betreft is de claim dat de raketaanval op Syrië een bewuste keuze was om zowel China als Rusland te tonen wat de USA met Noord-Korea zou willen doen apekool, al helpt het ongetwijfeld. Maar ook de MOAB gisteren lijkt op Noord-Korea te weinig indruk te maken, en dat Trump er een oorlog met Rusland over riskeerde (Syrië is een heel oude bondgenoot van Rusland) is te dol voor woorden.

Wat Donald Trump vorige week precies bewoog om van het ene moment op het andere te besluiten tot een raketaanval op een Syrische luchtmachtbasis? De beelden van een diep bewogen president die de kinderlijkjes die hij net in een briefing had aanschouwd niet verdroeg geven het antwoord. Dat hij zei direct iets te willen doen om er tegenover te stellen ging de hele wereld over. Maar topleiders worden in de eerste plaats aangesteld om in een situatie als deze voldoende zelfbeheersing te hebben, en wat dat betreft betreur ik het te moeten constateren dat Trump bij de eerste horde heeft gefaald.

Laten we hopen dat Trump er van heeft geleerd. En laten we vooral hopen dat iemand van zijn staf of in zijn naaste omgeving hem er op wijst dat hij een Trayvon Martin-moment heeft beleefd – het moment dat Trumps voorganger Obama diep geroerd werd door het doodschieten van een jonge zwarte tiener onder zijn verantwoordelijkheid. Maar hoe pijnlijk ook, dit is wat wereldleiders zou moeten dwingen tot een stiff upper lip. Het is het vak waarvoor ze gekozen hebben. Het besef dat er niet alleen al tienduizenden kinderen zijn gestorven in de Syrische burgeroorlog, maar ook dat er nog duizenden zullen volgen zou hem moeten sterken in de gedachte dat er een groter goed is dat moest worden nagestreefd: die oorlog te beëindigen, en liefst zo snel mogelijk.

Om op de deep state terug te komen, het is een zekerheid dat de niet-politieke staf die de ministeries bevolkt al bezig is geweest een profiel van hun nieuwe baas op te stellen. Dat doet iedere ondergeschikte van zijn baas, dus heel vreemd is het nu ook weer niet. En het is de top van die niet-politiek benoemde staf die je moet karakteriseren als de Deep state. Overigens, wie nog twijfelt aan hun bestaan, kreeg vorige week bij Nieuwsuur een gnuivende Jaap de Hoop Scheffer te zien. De oud-secretaris-generaal van de NAVO legde met kennelijk genoegen aan Marianne Tweebeke uit dat de nieuwe president de redelijkheid van de agenda van zijn niet-politieke staf had erkend:

“Je ziet het karakter van Trump samenkomen met de meer traditionele lijn in het Amerikaanse beleid. Die staat in de traditie van wanneer Amerika zijn kracht moet tonen, dat ook moet doen. De traditionele vleugel in het Witte Huis wint het van de strikt ideologische vleugel.”

(..)

Volgens de Hoop Scheffer wil Trump daarnaast bewijzen dat hij niet Obama is. “Obama trok een rode lijn en dwong die niet af. Trump heeft een rode lijn getrokken en heeft hem wel afgedwongen.”

Dat de neocons (waarmee NATO vol zit) vorige week een paar geweldige dagen hebben beleefd staat vast. Deze confrontatie met het Syrische regime en de Russen is een situatie die ze al langere tijd zochten. Hoe lang ze er plezier van zullen houden staat te bezien. Gisteren kwam al het bericht dat bij een Amerikaanse luchtaanval in oostelijk Syrië – ruim buiten bereik van Assad cs op dit moment – een IS-depot met gifgas was geraakt met honderden doden tot gevolg. Precies de situatie die Rusland eerder beschreef bij de verklaring voor de gebeurtenissen van 4 april waarbij de Syrische luchtmacht de schuldige werd genoemd.. Verdere bevestiging is nog uitgebleven, maar dat we er nooit meer iets over horen zal meer zeggen over de media dan over de gebeurtenissen zelf.

Ook de uitgesproken aarzelingen van de intelligence-diensten werden door Trump genegeerd, en dit is een signaal van een eerder bewerkte president die nergens meer naar luisteren wilde tot zijn revanche had plaatsgevonden. Opnieuw: het valt te hopen dat hij er van leert. Er komen nu meer en meer experts naar voren die wat langer hebben gehad de situatie te bestuderen, en het lijkt alsof de president het verwijt gaat krijgen dat hij niet alleen ongrondwettig het Congres heeft genegeerd met zijn wraakactie, maar ook dat die actie niet gerechtvaardigd was en het bewijs te mager om direct op basis daarvan te handelen. Voor de liefhebbers hier (pdf) een rapport over de gebeurtenis in Syrië.

Voor de liefhebbers het gesprek (24:00 minuten) met Jaap de Hoop Scheffer:

Ten overvloede, voor wie het nog niet besefte: als poppenspeler van de deep state-belangen is de secretaris-generaal van de NATO natuurlijk de eerste belanghebbende.