Rusland zet 755 diplomaten van de USA uit. Een ongekend aantal, maar een meesterzet op het vlak van het oude gezelschapsspel der internationale diplomatie.

Putin was een aantal zaken met de USA kennelijk meer dan zat, en wilde bovendien een statement maken dat niet voor misverstand vatbaar was. 755 diplomaten uitzetten is ongekend – maar er zijn ook maar weinig landen die een compleet dorp (1210 diplomaten, mèt hun gezinnen, vormen een stevig dorp) in andermans land vestigen om de diplomatieke banden te onderhouden. De hieronder genoemde uitzetting was overigens al door Obama bevolen – als vergelding voor de ‘Russische bemoeienis’ met de Amerikaanse verkiezingen. Daarvoor is overigens al evenveel bewijs als voor de beschuldiging dat Trump haar samen met de Russen zou hebben gepleegd, maar dat terzijde.

Obama verbood de Russen bovendien nog het gebruik van een aantal Russische bezittingen (vastgoed, een landgoed) die gedurende de hele Koude Oorlog door de USSR werden gebruikt. Waarom ging Obama zo te keer? Heel vermoedelijk uit rancune, omdat hij moet hebben beseft dat de man die hij jarenlang als een mindere had behandeld – Putin – in Syrië de legacy van zijn presidentschap onderuit had gehaald. Dat Obama heel rancuneus is is al eerder bewezen. Dit laat zien dat het ook doorsijpelde in zijn internationale politieke beslissingen – werkelijk een van de slechtste presidenten die de USA de afgelopen zeventig jaar had.

De directe aanleiding voor de Russische actie nu is overigens de verscherping van de sancties tegen Rusland die het Amerikaanse Congres vorige week heeft afgedwongen. Trump heeft toegezegd die te zullen tekenen – veel keus had hij niet aangezien een presidentieel veto vermoedelijk meer olie op het Russisch-Amerikaanse vuurtje had gegooid, en zou zijn gezien als ‘bewijs’ voor zijn betrokkenheid bij die ‘Russische bemoeienis’ met de Amerikaanse verkiezingen. Dat had ongetwijfeld geleid tot een wegstemmen van het presidentiële veto.

Maar Putin was het dus zat. Het oude gezelschapsspel der internationale diplomatie waaraan ik n de inleiding refereerde was het gebruik om elkaars diplomaten uit te zetten, tit for tat, indien men ontstemd was over een recente daad van de andere zijde. De gehele Koude Oorlog door was dit het belangrijkste nieuws over confrontaties tussen beide landen – als we de proxy-oorlogen die men in Afrika en Azië voerde even buiten beschouwing laten.

Waarom is dit nu de meesterzet van Putin, vraagt u zich misschien af? De uitzetting van 755 Amerikanen beëindigt dit spel. Als Putin stelt dat er altijd evenveel diplomaten wederzijds zullen worden geaccrediteerd, is het spelletje van wederzijdse uitzettingen voorbij. Iedere uitzetting zal dan namelijk voortaan leiden tot een automatische uitzetting door het andere land. Het wordt erger dan een leeg gebaar, omdat we gedurende de Koude Oorlog ons nog wel eens afvroegen hoe de andere partij op een uitzetting reageren zou, want soms sloeg men wel eens een uitzetting over. Maar dat weten we nu al tevoren: tit for tat.

Dat en passant Putin zichzelf als gelijke van de Amerikaanse president afficheert door precies evenveel Amerikaanse diplomaten in Rusland toe te staan als Russische in de USA is iets voor fijnproevers. Eigenlijk is het jammer dat dit niet al ten tijde van Obama plaatsvond – die zou zijn ontploft. Nu is het niet meer dan een subtiele terechtwijzing van het Amerikaanse Congres, dat er veel meer ‘Amerikaanse diplomaten’ in Rusland actief zijn dan andersom.

Het curieuze blijft natuurlijk dat het Amerikaanse Congres de leiding heeft opgeëist in de relaties met Rusland. Dat moet snel veranderen, want zoiets leidt alleen maar tot ongelukken. Diplomatie is iets voor kleine groepjes deskundige mensen die in achterkamertjes goed doortimmerde deals sluiten. Volksvertegenwoordigingen moeten dat niet zelf willen doen, want dat (leidt tot oorlogen en ander ongemak) geeft altijd zwalkend beleid.