Minister Ollongren wil niets weten van een mogelijk referendum over de referendumwet. Kenmerkend. Kenmerkend voor de uitwassen van een partitocratie.

Eigenlijk mocht het niemand verbazen dat de minister van Binnenlandse en Grondwetszaken weigert vooraf toe te zeggen of een referendum over de afschaffing van die wet nog referendabel is. Als er iets is wat de Nederlandse wetgeving kenmerkt is het die houding van, L’etat, c’est nous.

Dat men zonder voorgeslacht van betekenis het land mag regeren betekent niet dat dat een democratie garandeert – het is alleen de definitie die is veranderd. Van een patricisch/aristocratisch geregeerde staat is dit land de afgelopen vijftig jaar afgegleden naar een partitocratie. Wat feitelijk een nog verder gedegenereerde vorm van aristocratisch bestuur is. Maar waar je binnen een aristocratie nog interne competitie op basis van competentie kunt zien, is binnen een partitocratie het belangrijkste onderscheidende criterium het vermogen om binnen de rangen van een partij op te klimmen.

Waaraan doet dat het meest denken? Aan een fase in de manier waarop communistische heilstaten werden geregeerd alvorens het systeem te liquideren omdat het alleen hoogst middelmatige ellebogenwerkers voortbracht. Binnen het systeem van een partitocratie is het niet langer van belang om op te klimmen via competenties voor het regeren, maar door het vermogen iedereen te vriend te houden tot het moment van promotie naakt.

Wat dat betreft had minister Ollongren een verademing kunnen zijn – haar arrogantie tegenover andersdenkenden had ook binnen het ei van haar coalitiepartners verfrissend kunnen uitpakken. Maar daartoe was noodzakelijk dat ze het parlement in ieder geval tegemoet getreden was als welwillend maar onbekend met haar werking, in plaats van als een meute irritante praatjesmakers – die het niet zelden inderdaad óók is. Door zich al op voorhand te conformeren aan haar nieuwe groep peers met wie zij het land bestieren gaat, is elke hoop op een nieuwe aanpak al bij voorbaat de grond in geboord.

Jammer. Niet omdat je iets verwacht, maar omdat je altijd de hoop houden moet dat zo iemand zich slechts aanpaste aan een systeem in plaats van er als de exponent er van uit te komen. Om het ooit omver te werpen is het dienstig te wachten op iemand die dat inderdaad op zo;n manier mogelijk maakt – het alternatief is een rumoerige revolutie met veel bloedspatten die eigenlijk niemand wil.

De aankondiging dat de minister niet toe zegt of er over het afschaffen van de referendumwet nog een referendum gehouden wordt is een misser, die beter had moeten worden ingekleed. Maar als gezegd: juist die houding van Rutte cs van L’etat, c ést nous staat dat in de weg. Zoals ik Rutte eerder al parafraseerde:

“Ik wil het niet weten, want ik weet toch al hoe het volk denkt. En het volk is het met me eens.”

Waar het op gaat uitdraaien is een kunstmatige constructie waarom deze wet niet referendabel zou moeten zijn. Daar heeft deze minister haar ambtenaren nu op gezet, en ik vrees voor hen dat ze hard moeten werken. Want het gaat om meer dan alleen de formele kant van de zaak. Niet alleen is het in flagrante tegenspraak met Rutte’s woorden dat hij al weet wat het volk wil – en exposeert hem dus wel héél pijnlijk als de leugenaar die hij is – maar men moet er ook nog 76 parlementariërs benevens enige clubjes als de Kiesraad en dergelijke van overtuigen dat het zo is en niet anders.

Het kan niet anders of dat zal veel en interessant spektakel geven dat de regering naar mijn mening weinig kansen op overleving biedt.