Het referendumdebat gisteravond bracht veel spektakel, maar veel resultaat had het niet. Het belangrijkste rendement stak in de deconfiture van de politieke partijen die het ondersteunden, en met GRNL2018 in aantocht werd daaraan dan ook enthousiast gewerkt.

Dat de regerende partijen voor deze afspraak hun zwakste en minst belovende Kamerleden afvaardigden naar het spreekgestoelte was een tweede signaal dat dit debat geen kwestie van argumenten was, of ooit worden zou. Alle haast duidt vooral op een schuldig geweten. Dat bracht gisteren zelfs de SGP – erkend principieel tegenstander van referenda – in het geweer. Ook vanwege de smoezerigheid waarmee de RvS zich van haar taak had gekweten.

Dieptepunt was volgens veel toeschouwers het D66-keffertje van dienst, maar ook de woordvoerders van VVD en CDA kregen er  duchtig van langs. Allen zwakke Kamerleden, die met arrogant gedrag probeerden het onverdedigbare te beargumenteren. Terwijl dit een kwestie was van arrogant gedrag en niets uitleggen: dat ze slechts om een boodschap werden gestuurd was iedereen zo ook wel duidelijk. De inhoudelijke kant heb ik eerder al uitgebreid behandeld. De martelgang die gisteren ontstond kun je alleen wijten aan de vage gedachte iemand te kunnen overtuigen in dit debat. Zo niet in de Kamer, dan wellicht bij de mensen thuis. Het was energie die beter verspild had kunnen worden – de stupiditeit waarmee de kanslozen kwamen was hemeltergend, en gaf de oppositie slechts meer ruimte verbale mokerslagen uit te delen. Baudet, Bosma en Van Raak leefden zich dan ook uit.

Dat was niet slim van de regeringspartijen, en dat het geenszins democratisch was zat al ingebakken in de opdracht waarmee deze Kamerleden op pad waren gestuurd. Al leverde het wel een vermakelijk stukje debat op toen Thierry Baudet CDA-nitwit Van der Moolen levend vilde.

Forum Opperbaas @thierrybaudet legt CDA lid @harryvdmolen uit wat Oekraïne-referendum inhield.#FvD #FvDAmsterdam #Referendum #ReferendumDebat #Referendumwet #Referendum2018 pic.twitter.com/fKkOPpE2ze

— SpectrumNLD ➨ 👄 📻 (@SpecNLD) February 20, 2018

Dat nu ook herhaaldelijk is bewezen dat minister Ollongren op eigen kracht van argumenten en debatteerkunst tekort schiet voor dit niveau was eveneens bekend. Maar het dedain waarmee ze dat etaleerde was parlementair werkelijk beneden alle peil. Dat Kamerleden onderling het spelletje kunnen spelen  van: ‘wij hebben toch de meerderheid’ is voor een betrokken toeschouwer weerzinwekkend genoeg. Maar dat de minister datzelfde laat zien is minachting van het parlement. Dat de minister niet in staat is dat onderscheid te begrijpen is deprimerend, en doet je verwachten dat in ieder geval deze minister haar vier jaar niet vol zal maken.

Ook om die reden was de Motie van Wantrouwen en haar reactie daarop niet verstandig. Omdat het in gaat tegen de mores van het parlement, maar meer nog omdat het er op duidt dat de minister overtuigd is van de gedachte dat zolang de meerderheid plus 1 achter het kabinet staat, haar niets gebeuren kan. Die attitude is minister Zijlstra nog onlangs lelijk opgebroken, en dat was een heel wat ervarener personage dan mevrouw Ollongren, die in politiek opzicht eigenlijk pas komt kijken.

Opnieuw was er weinig oog voor de gedachten en emoties elders in het land, en dat je dat van politieke partijen zeggen kunt is omineus. Wat gaat de VVD doen als premier Rutte vertrekt? De laatste dagen wordt de indruk gewekt dat achter de schermen al is geregeld dat Klaas Dijkhoff de gedoodverfde opvolger is. Dat dat geen fijne positie is weet iedereen in de politiek uit ervaring (zie bijvoorbeeld over Elco Brinkman, maar ook een trits eertijdse PvdA-kroonprinsen). Desalniettemin: als Dijkhoff dezelfde statuur als Rutte zou krijgen in de aanloop naar verkiezingen, dan krijg je een premier die aan het touwtje zit van zijn fractievoorzitter: zoiets duurt niet lang. Als dat niet het geval is kan de VVD bij de eerste verkiezingen na Ruttes vertrek dezelfde klappen verwachten als ooit eerder CDA onder Balkenende, en recent nog de PvdA.