Politiek gezien was afgelopen week de week van Ybeltje Berckmoes. De publicatie van haar boek :Voorlichting loopt met u mee tot het ravijn gaf niet alleen een overzicht van de chaos binnen de VVD-fractie van de afgelopen vijf jaar, maar leverde en passant ook nog de munitie voor de aanstaande val van minister Hennis van Defensie.

Stennis om Hennis
Vooral dat laatste is een curieus feit, en heel illustratief voor de dynamiek die soms ontstaat. Jeanine Hennis komt in het boek van Berckmoes niet bepaald flatteus in beeld, maar is zeker geen bewust doelwit waartegen Berckmoes meer roept dan pangpang. Alleen moet je je afvragen of ook zonder de publicatie van dit boek de soep zo heet gegeten zou zijn? Dat zou terecht zijn geweest, maar niet direct voor de hand liggend. Want juist een deel van wat Hennis nu voor de voeten geworpen krijgt is haar toepassen van vastgelegde trucjes met steekwoorden die het journaille gerust stellen moeten, waarop Berckmoes in dit boek onbarmhartig de schijnwerper zet. Het is een voor het slachtoffer wrede ironie dat het bestaan van VVD-voorlichting als fenomeen zowel dit boek als de val van Hennis mede bepalen.

Berckmoes’ beschrijving van haar jaren in de VVD-fractie is in de eerste plaats een zelfreflectie van politiek een idealistische dilettante, die echter bijzonder opstandig werd toen het keurslijf waarin men haar dwong openbarstte toen de druk te groot werd. Druk, die vooral zo groot werd door de onmatige controle die vanuit de fractietop op haar werd toegepast.

Dilettante
Berckmoes is mogelijk een politiek idealistische dilettante – wat ze ook zelf uitdraagt – maar ze is verre van dom. Dat misverstand leidt tot conclusies die door domme mensen die dit boek niet op waarde schatten snel zullen worden getrokken. Onder die domme mensen zou ik in dit geval ook de redactie van ‘Pauw’ willen rangschikken. Nog sterker bleek dit uit een stuk in De Volkskrant deze week, waarin de ‘onthulling’ werd gedaan dat Joost Niemöller zich met de redactie van dit boek had bemoeid, waarmee men dacht een link te kunnen leggen naar de ‘mensen rondom Baudet’. De Volkskrant is over dit boek overigens nogal in rep en roer, minstens vijf stukken staan dit weekend te tetteren dat het niet van belang is.

Twee opmerkingen over die beschuldiging aan het ‘netwerk van mensen rond Baudet’. In de eerste plaats is het een doodnormale kwestie dat een redacteur de productie van een boek begeleidt, zeker een mogelijk brisant boek als dit. Van Praag is een kleine uitgeverij, die geen troep redacteuren uit de kast trekken kan en zal, en voor wie een ervaren redacteur als Joost Niemöller een godsgeschenk is.

Het tweede punt is dat de ontspannen schrijfstijl van de auteur wel degelijk haar eigen verdienste is. Juist dat licht naïeve, dat zo kenmerkend is voor een publiek optreden van Berckmoes, zie je terug in die schrijfstijl. Voor de Volkskrant: ook ik was aanwezig in die kelder waar René van Praag Berckmoes voorstelde dit boek te schrijven, en ik kan onthullen dat ik er niets mee te maken heb gehad.tot ik het via een recensie-pdf in handen kreeg. Verder is het precies zo gegaan als door Joost Niemöller op Twitter geschetst, zó dicht stond ik er wel op.

Wraakoefening?
Is dit boek een wraakoefening? Die indruk heb ik niet, al is het wel het effect dat het op velen hebben zal. Berckmoes is in de eerste plaats een naïeve terrier; een zeldzaam soort die echter bepaald niet uniek is. Wat we lezen is vooral de verbijstering van een op zich goedwillend mens dat zich is gaan verzetten tegen een opgelegde groepscultuur binnen de VVD-fractie, met kadaverdiscipline en wat al niet. Het is een illustratie van het feit dat je ook de meest meegaande mensen te ver drijven kunt. Vooral Halbe Zijlstra – in dit boek de enige die ik als doelwit zou willen karakteriseren – plukt daar nu de wrange vruchten van. Het is het gevolg van zwak en onzeker leiderschap in een moeilijke situatie. Je houdt je hart vast voor als hij hoger stijgen zal.

Het boek zelf leest als een trein. Wat soms wel irriteert is dat er voor gekozen is zaken thematisch te behandelen, hetgeen Berckmoes doet door vaak terug te grijpen naar het begin van haar Kamerlidmaatschap. Daardoor krijg je wel eens het idee dat het boek ietwat chaotisch is opgezet, maar dit heeft het voordeel dat het geen details als bekend veronderstelt die al in een ander hoofdstuk zijn behandeld. Alles bijeen was dit geen onoverkomelijk probleem.

Wat dit boek voor veel politici zo pijnlijk maken zal is dat het binnen andere fracties niet  fundamenteel anders gaat dan bij de VVD. Pijnlijk terugkerende thema’s zijn de leeghoofdigheid van veel politici en dat Mark Rutte trouw aan zijn matties hoger stelt dan inhoud. Het wordt hem niet steeds verweten, maar soms druipt het tussen de pagina’s uit.

VVD-fixatie op de PVV
Ook de inhoudelijke leegheid van de VVD moet het ontgelden. De fixatie op zowel peilingen als op wat de PVV doet is ontluisterend voor de grootste en machtigste politieke partij van het land. De onzekerheid die voortdurend aanwezig is verbaast ook wel eens, maar dat is geen uiting van medelijden waard.

Die fixatie op de PVV zien we terug in de beschrijving van de gebeurtenissen rond de veroordeling van Wilders in december. De VVD worstelt voortdurend met integratie, en weet niet beter te doen dan een afgezwakte imitatieversie neer te zetten, in de hoop dat voor veel mensen een stap naar stemmen op de PVV te groot is. Dat men het inhoudelijk vaak eens is of niet beters te bieden heeft is tamelijk ontluisterend, aangezien men niet anders doet dan de schijn op houden het beter te doen, navigerend op de linksige MSM om Wilders te demoniseren. Het is een zwalken tussen Scylla en Charybdis, dat dit voorjaar tijdens het weekend vóór de verkiezingen heel beschamend werd opgelost door bewust een diplomatieke rel met Turkije uit te lokken.

Over hoe het gaat met benoemingen van burgemeesters en andere baantjes kwam in de media aanvankelijk het meest in het nieuws. Curieus, want dat is al tientallen jaren staande praktijk èn bekend bij alle redacties. De voorstelling bij Pauw (zie link helemaal boven) waarbij Ploumen de vermoorde onschuld speelde was wat dat betreft vernietigend dom. Pas nu er grootschaliger verzet tegen ontstaat hangt men hypocriet de huik naar de wind. Maar de journalistiek heeft het altijd als ´normaal´ beschouwd, en daarnaar gehandeld.

Voor de aanstaande lezer
Voor de onschuldige lezer is dit boek een uitstekende handleiding ‘hoe werkt het in de Kamer’., en alleen al daarom het geld dubbel en dwars waard. Fascinerende lectuur voor wie hierover meer weten wil. Als politieke schets van een tijdperk zou dit boek ook nog wel eens hoge ogen kunnen blijven gooien, want uit alles wat u hier lezen zult spreekt het probleem dat de VVD als grootste dominante partij haar tijd al wel heeft gehad. Als men geen heel overtuigende opvolger voor Rutte (die het gevecht met hem aangaat!!) weet te presenteren is het over een paar jaar over en sluiten, en terug naar het tweede garnituur.

---

Ybeltje Berckmoes – ‘Voorlichting loopt met u mee tot het ravijn’ – mijn ontluisterende jaren in de VVD-fractie
212 pagina’s
ISBN 978 90 490 2615 8
€ 19,95
Bestellen kan hier.