Bid, vecht en heers is het adagium dat de Islamitische rechtsgeleerde Ibn Taymiyya (1263-1328) de islamitische gelovigen meegaf. Salafisme? Wellicht, maar niet exclusief.

Salafisme is het moderne bezweringswoord dat angstig gemompeld wordt als er opnieuw een mohammedaan de jihad heeft omarmd, en met bijvoorbeeld een gehuurde truck de boulevard van Nice omploegt. Als de angstige christenen die in donkerder tijden een kruis sloegen als een onverklaarbaar fenomeen aan de duivel werd toegeschreven.

Meer nog dan het verslagen (?) IS is salafisme thans het woord dat de ongrijpbaarheid van het moderne terrorisme moet duiden. Het is ook de angst dat het iedereen zou kunnen treffen; jezelf, maar ook je geliefden die door een dol geworden immigrant aan het mes worden geregen.

De Islamitische rechtsgeleerde Ibn Taymiyya (1263-1328) geldt als grote inspirator van salafisten en hun geweld. Maar waarom, wat is de achtergrond en waarop beriep Ibn Taymiyya zelf zich? Dat is een belangrijk element dat in elke discussie hierover pleegt te ontbreken. Wat op zich een bijzonder verbazingwekkend feit is, want de obligate constatering die je in avondlijke kwekprogramma’s maar al te vaak hoort poneren, is dat het gaat om mohammedanen die hun eigen geloof niet hebben begrepen. Geschraagd door argumenten wordt een dergelijke uitspraak nooit, en weten wat deze salafisten of jihadisten (Ook al een woord dat aangeeft dat deze mensen eng zijn. Het waarom en wat het is weet bijna niemand) wèl bezielt, ontbreekt dan ook volledig.

Dat heeft tot gevolg gehad dat de leidende stemmen in het islamitisch terrorismedebat zich baseren op de vergelijkingen die sociologen graag maken met het westerse linkse terrorisme uit de jaren zeventig – een zelf gegenereerd brevet van stuitend onbenul demonstrerend. Dan hebben we het dus over Beatrice de Graaf, die elke binding tussen terrorisme en de religieuze achtergrond van de islam afwijst omdat ze zich dat vanuit haar eigen religieuze positie niet voor kan stellen. Niet voor niets vond ik haar naam terug (die me even ontschoten was) door te googelen op DWDD. Niet van belang, maar vaak in het nieuws – het beschrijft de tragiek van de analyse van islamitisch terrorisme in een notendop.

Kan dat beter? Nou en of! Begin eens met de achtergronden te analyseren van de denkwereld van salafisten (niet allemaal even eng overigens – verwarrend, niet?), spreek met leden van de Hofstadgroep of lees dit uitstekende interview in het FD met Jason Walters, en ga nadenken over hoe het werkelijk zit, in plaats van uit te gaan van opgebakken en totaal irrelevante modellen die zich baseren op een economisch geworteld conflict met linkse dwaallichten.

Het lezen van Bid, vecht en heers is ook zo’n onontbeerlijk begin. Niet alleen geeft het geannoteerd toegang tot de basis van de redenaties, het is ook de schakel tussen de basisgeschriften Koran en Hadith enerzijds en het moderne salafisme (het woord verwijst naar de eerste gezellen van Mohammed – de salaf – wier gedrag salafisten zo goed mogelijk pogen na te volgen) anderzijds.

Het voorwoord van Ayaan Hirsi Ali brengt in herinnering wat momenteel gaande is en waarop we als cultuur bedacht moeten zijn, de inleiding van Machteld Allan legt veel uit dat u nog duister zal zijn. Sommigen zal dat tegenvallen,; dit is geen vertaling die de islam aan de kaak stellen wil – wie daarnaar zoekt zal in de tekst zeker aanknopingspunten vinden, maar geen aanvallen. Echter, voor een beter begrip van de islam, de stromingen daar binnen en op welke ingebakken punten de moderne journalistiek voortdurend de plank finaal mis slaat is het een onontbeerlijk bezit waar u veel plezier van hebben zult.

Zie ook interviews met de vertaalster over dit boek hier in Trouw, en hier in het Belgische tijdschrift Knack.

---