Met het vertrek van minister Hennis gisteren is er opnieuw een diepe deuk geslagen in het VVD-discours. Het is ook een slag in het gezicht van de krampachtigheid alles onder de pet te willen houden. Tenzij dit aftreden van Hennis tot moment van politieke bezinning bij de VVD leidt, maar daar ziet het niet naar uit.

De grootste ironie was gisteren dat als Hennis al in juni met de eerste bevindingen van de OVV aan het werk was gegaan, ze er nu vermoedelijk nog gezeten had. Excuses en stoere taal hadden volstaan. Maar dezelfde leidende gedachte die premier Rutte tot de grootste leugenaar uit de Nederlandse parlementaire geschiedenis maakt, blijkt voor mindere goden minder goed te werken. De keuze waarover je liegt blijkt belangrijker dan wat je precies zegt. Neem MH17 bijvoorbeeld: dat er over gelogen wordt is evident, maar dat het moeilijk voorstelbaar is dat de waarheid ooit nog boven komt evenzo. Ergo: als je liegt moet je zeker weten dat het deksel van de doofpot niet in je gezicht wordt geslingerd als de boel ploft.

In de zaak-Hennis kon je van mijlenver zien aankomen dat dat ploffen op afzienbare termijn gebeuren zou, en dat het haar het politieke hoofd ging kosten. Dat was dan ook precies wat afgelopen dagen gebeurde. Het eindspel was een relatief kort debat, en de eerste evaluatie na afloop was dat eigenlijk ook.

Bovenstaand Teletext-bericht belicht misschien ongewild de herkenbare houding van premier Rutte in dit soort zaken:

Ze heeft het debat waardig gevoerd en ik heb altijd goed met haar samengewerkt.

Het zijn geen criteria waarmee je afscheid neemt van een groot politiek bestuurder. De tweede alinea hierboven is obligaat verplicht geleuter maar bij de laatste wordt het weer interessant. Denkt Rutte nu echt dat Hennis gewoon weer minister worden kan in het komende kabinet? Van wat dan ook? Onder de huidige omstandigheden is de minister van Defensie toch al min of meer wat in vroeger tijden een minister zonder portefeuille werd genoemd: partijpolitiek stemvee in het kabinet. Moeten nu dan drie aanstaande coalitiepartners hem binnenskamers te verstaan gaan geven dat een nieuw ministerieel baantje voor Hennis toch echt niet kan? Het is een bijna onvoorstelbare gedachte. Rutte zou beter moeten weten, maar juist lang zittende premiers hebben de neiging te vinden dat mensen meer op hun gezag af dienen te gaan. Door het op een Kamerdebat te laten aankomen – drie maanden na het tijdstip waarop eigenlijk had moeten worden gehandeld – heeft Hennis zich voor de komende vijf jaar totaal gediskwalificeerd.

Wellicht zou het voor de VVD eens goed zijn zich collectief achter de oren te krabben over hoe dit de komende jaren moet gaan. Zowel wat betreft het functioneren van de afdeling Voorlichting als in de manier waarop met zowel parlement als bevolking wordt om gegaan is veel mis. Tenzij men Pieter Omtzigt een wel heel verleidelijk ministerschap aanbiedt zou de druk vanuit het CDA (over MH17) wel eens erg groot kunnen worden. Bedenk wel, de meerderheid van dit kabinet VVD/CDA/D66/CU wordt slechts één luttele zetel.

Het zou fijn zijn de val van Hennis te kunnen beschouwen als een nieuw begin, maar de reactie van Rutte hierboven wijst eerder op een voortzetting van een oud liedje. Dat zal dan wel leiden tot veel spanning en avontuur, maar bestuurlijk zou het een drama zijn.

Instant update met laatste nieuws

Die politieke bezinning lijkt er nog niet in te zitten. Klaas Dijckhoff neemt voorlopig de honneurs waar, theoretisch voor onbepaalde tijd.