We leven in hysterische tijden. Van alle kanten worden we bestookt met waarschuwingen van naderend onheil, van zaken, waarop we bedacht moeten zijn, en met aankondigingen hoe ons leven, maar in ieder geval onze levensstijl, ten einde zal komen.

Onheilsprofeten, ondersteund door goedbetaalde wetenschappers die met veel ideeën maar met weinig vaststaande feiten jongleren, voorspellen dat het leven op Aarde ten einde loopt. De nieuwe Millenaristen. Verbazingwekkend zijn de claims die ze als vaststaand poneren, en draconisch de maatregelen die ons wellicht nog kunnen redden.

Wie iets van de menselijke geschiedenis af weet, beseft, dat als ze gelijk hebben, er geen redden meer aan is. Dat het enige wat we zullen doen is er over vechten tot we er bij neervallen. Het menselijk ras is niet voldoende saamhorig om zich ver van te voren in te stellen op, en offers te brengen voor het overleven van, majeure rampen.

De bekende uitspraak van de Franse koning Lodewijk XV – Na ons de zondvloed – is er de bekendste illustratie van. Het is een gezegde dat spreekwoordelijk geworden is, en de man is nagedragen als voorbeeld van zijn gebrek aan verantwoordelijkheidsbesef. Niet geheel terecht, want het is heel waarschijnlijk dat Lodewijk XV zelf het beste besefte hoezeer de Franse maatschappij rond het midden van de 18e eeuw sociaal was vastgeroest.

Hij was zeker geen stèrk vorst, maar gevoel voor de krachttoer die benodigd was om het Frankrijk van zijn dagen te hervormen kan hem niet ontzegd worden. En het toegepaste principe – Komt tijd, komt raad – is staatkundig gezien vaak een goede oplossing. Veel problemen verdwijnen vanzelf; hard werken aan oplossingen levert niet zelden meer problemen op dan ze doen verdwijnen. Wat aangepakt moet worden zijn problemen die directe en snel groeiende effecten hebben.

Hoe weinig de moderne politici oog hebben voor deze staatkundige waarheden zien we terug in de benadering van de twee belangrijkste politieke vraagstukken van dit moment, de Global Warming en de groeiende invloed van de islam op het dagelijks leven.

Om met dat laatste te beginnen: als dit een proces was geweest dat zich over honderden jaren had uitgestrekt, was het nooit het prominente probleem geworden dat het voor velen nu is. Juist de versnelling van de sociale problemen, de groeiende tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen en de botsingen als gevolg van verschillende opvattingen over de cultuur van het dagelijks leven zouden de overheid al in een vroeger stadium wakker hebben moeten schudden.

Onverlet het ideaal van verschillende culturen die op een relatief vrij klein oppervlak samenleven, wrijving tussen groepen in de samenleving, welke de openbare orde verstoort, moet de kop worden ingedrukt, op straffe van verlies van het staatsgezag. Dat proces zien we nu dagelijks om ons heen. De Romeinen, meesters op het gebied van het staatsgezag en de openbare orde, beseften dit bij uitnemendheid:

Plinius de Jongere, gouverneur van de provincie Cilicië (Turkije) vroeg keizer Trajanus (keizer 98-117) om raad over een probleem dat hij had met christenen. Hem was geleerd, dat christenen problemen veroorzaakten. Maar toen er bij hem werd geklaagd over een groep christenen, waaraan hij ook na nauwkeurig onderzoek geen fouten kon ontdekken, dan dat ze christen waren, voelde hij een juridisch vacuüm. Hij schreef een brief.

Het antwoord van Trajanus is vooral voor ons verhelderend. Christenen waarover geklaagd werd vanwege hun eredienst, hadden dús de openbare orde verstoord. Hun schuld stond vast. Om dezelfde reden van het handhaven van de openbare orde werd het Plinius ten strengste verboden om de christenen te gaan vervolgen. Want ook dat zou de openbare orde onaanvaardbaar verstoren.

De Global Warming is daarentegen een voorbeeld van een probleem dat te groot voor ons is. Dat betekent niet, dat we niet netjes en voorzichtig met de wereld om ons heen om hoeven te gaan. Maar als rampscenario’s zoals ons die de afgelopen 30 jaar zijn voorgehouden, realistisch zouden zijn, dan zijn we te laat.