Het zijn altijd mooie momenten, dat je kunt zien dat je voortdurend door de regering bedrogen wordt. Koopkracht, en recht op toeslagen zijn mooie beloften, maar nooit meer dan de helft van het totale verhaal.

Teletext geeft de feiten zonder duiding. Niet dat ze niet weten hoe het zit, maar ook de SP moet je niet in de kaart spelen. Zeker niet sinds de PVV ook al sociale programmapunten heeft. Want laten we wel zijn, vrijwel alle sociale programmapunten waarmee men in de hoogtijdagen van de PvdA schermde waren populisme van het zuiverste water. Alleen kon ons land het toen nog betalen. Tegenwoordig hebben we andere uitgaveposten gecreëerd, en vinden ‘de hoogopgeleiden’ dat solidariteit anders dient te worden aangepakt.

De koopkracht is een fraai voorbeeld van dit soort bedrog. Wat zegt de NOS er over?

De koopkracht van de Nederlandse bevolking is in 2017 gemiddeld met een half procent gegroeid. Tussen individuele personen verschilt de koopkrachtontwikkeling flink. Lang niet iedereen ging er het afgelopen jaar op vooruit. Sterker nog: bij 46 procent van de bevolking nam de koopkracht juist af, heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek berekend.
“Een matig resultaat als je kijkt naar de economische groei van het afgelopen jaar”, zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS. Oorzaken hiervan zijn onder meer de stijging van consumentenprijzen en achterblijvende lonen.

Niet zo fraai, niet zo fraai. een máátig resultaat. Ach heden ja. De (bruto) koopkracht groeide met een half procent, maar de afname van de koopkracht door hogere prijzen deed dat per saldo méér dan teniet.

Dit laat zien dat er voortdurend ijverig gesleuteld wordt aan de manier waarop inkomens tot stand komen. De inflatie is volgens de ECB vrijwel constant op een manier die men graag ziet (net onder de 2%):

Maar in 2020 is het volgens de ECB gedaan met iedere ruimte voor inkomensgroei (de loonruimte is economische groei minus inflatie, al zijn er enige additionele kleinere factoren). Aangezien de groei van de kosten van overheden gewoon doorgroeien met de inflatiecijfers, maar de inflatie die ontstaat door overheidskosten nooit wordt doorberekend in die cijfers, kun je al zien aankomen dat de inkomens binnen een paar jaar onder druk komen. Dàt of de rentabiliteit van het bedrijfsleven. De cijfers die de NOS noemde maken ook duidelijk dat de inkomensachteruitgang van ouderen de inkomensgroei van de werkende bevolking mede financiert. Dat er over de manier waarop inflatie wordt bepaald ook nog eens heel veel aan te merken valt laten we hier verder even buiten beschouwing – het is zó al erg genoeg.

Wel krijg je sterk de indruk (zie ook over inflatiecijfers hieronder) dat de projectie van koopkrachtgroei die de overheid verstrekt tegenwoordig zonder inflatiecorrectie bekend worden gemaakt. Anders valt het grote verschil tussen projecties en resultaat nauwelijks uit te leggen.

Maar er zijn rechten die we ons te weinig bewust zijn, suggereert de NOS – implicerend dat daar het koopkrachtverlies van 0,3% mede aan te danken is.

Veel senioren laten jaarlijks duizenden euro’s aan toeslagen liggen. Dat zeggen de seniorenorganisaties KBO-PCOB, KNVG, NOOM, NVOG en FASv na eigen onderzoek.
De organisaties hebben met behulp van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek in kaart gebracht hoeveel seniorenhuishoudens voldoen aan de voorwaarden van huur- en zorgtoeslagen, en het aantal huishoudens dat hier desondanks geen gebruik van maakt.
Daaruit komt naar voren dat 1 op de 6 huishoudens met 55-plussers geen gebruikmaakt van het recht op huurtoeslag. Daarnaast laat 1 op de 10 huishoudens zorgtoeslag liggen.

Indrukwekkend? In het geheel niet. Dat zou het zijn als dit een openeinderegeling was, waarbij meer rechthebbenden een grotere kostenpost voor de overheid zouden betekenen. Is dat zo? Nee ,en dat is ook nooit zo geweest. Er is een budget, dat uitgaat van een geschatte vraag naar een bepaalde regeling. Als het aantal rechthebbenden groeit of te groot blijkt, zal de overheid òf het budget moeten verhogen (ziet ze maar zelden iets in, want dat heeft invloed op meerjarenramingen) òf de regels van het budget zodanig aanscherpen dat men toch uitkomt met het budget. Anders gezegd: als meer mensen hun rechten opeisen zullen die rechten navenant worden beknot.

Om dit laatste te illustreren een heldere anekdote. Een vriend werkte ooit bij de Huurcommissie in Rotterdam. Die commissie bekeek bezwaren van bewoners tegen hun huisbazen, en bepaalde op grond daarvan of bewoners recht hadden op huurvermindering. Officieel waren daarvoor criteria vastgesteld, zodat er in de praktijk maar moest worden afgewacht hoe het uitpakte voor iedereen. Maar de interne regels van die Huurcommissie schreven voor, dat maar een bepaald maximum van de bezwaren mocht worden toegekend. Of klagers objectief alle gelijk van de wereld hadden deed er niet toe. Deze vriend was teveel autist om zich daarvan iets aan te trekken, en werd daarom na een jaar ontslagen. Linksom of rechtsom, de overheid beschermt haar budgetten.

Dat dat uw koopkracht aantast? Dat is onderdeel van het spel, zo zijn nu eenmaal de regels.