Dat afgelopen week de kabinetsformatie vooral over losers ging was voor iedereen al kraakhelder. Maar met het opstappen van informateur Tjeenk Willink wordt nog meer duidelijk.

Het opstappen van Tjeenk Willink is niet meer dan een amusant detail in een klucht die nog wel even duren zal:

Volgens NOS-verslaggever Joost Vullings ziet Tjeenk Willink het leiden van onderhandelingen toch als ander werk. “Hij is meer een probleemoplosser dan iemand die de gesprekken over allerlei actuele dossiers begeleidt.” Ook ziet Tjeenk Willink de komende periode als een andere politieke fase.

Ja, maar nee. Het wordt vooral een politieke fase waarin geen linkse partijen mee zullen doen. En dat vooral was de reden dat TW was aangesteld: de PvdA, of desnoods GroenLinks het kabinet in te slepen. Het opstappen van TW markeert daarom het einde van pogingen een ‘linkse’ partij via D66 te koppelen aan VVD/CDA. Er zijn drie maanden voor nodig geweest, maar nu liggen de kaarten op tafel: ze mogen niet van de elite binnen hun achterban (GL), of ze durven niet (Asscher), of allebei (Roemer, SP).

Daarmee is Alexander Pechtold definitief de grootste loser van afgelopen drie maanden. Want het hoeft maar een heel klein beetje tegen te zitten in een kabinet VVD/CDA/D66/CU, en D66 zal door de andere linkse partijen die pretenderen een ‘links hart’ te hebben bij de eerstvolgende Kamerverkiezingen worden vermalen. Pechtold gaat een periode regeren inruilen voor het decimeren van zijn partij.. VVD en CDA gaan bij de eerstvolgende Kamerverkiezingen alleen verliezen (aan PVV en FvD) als er in Nederland iets gebeurt dat het electoraat hen niet vergeven zal. De achterban van de CU is heel trouw, die partij zie ik niet snel onder de 5 zetels zakken. Dus zal D66 het gelag van dit kabinet moeten betalen. En ze weten het.

Dit maakt dat D66 de komende onderhandelingen extreem hardnekkig zal voeren . Dat vergroot de kans op ongelukken, en mijn inschatting is dat ditmaal D66 met slaande deuren vertrekken zal. Pechtold zal zijn achterban – die zeker niet verder kijkt dan een maand of drie – een nuttig excuus moeten verschaffen waarom D66 niet regeren gaat.

Mocht D66 toch gaan regeren, dan heeft Pechtold zich laten omkopen met het burgemeesterschap van Amsterdam. Voor hemzelf, en voor zijn partij. D66 is nu nog de grootste in Amsterdam, maar lijkt door GroenLinks te zullen worden afgelost in 2018. Amsterdam is ook een hoofdprijs, en aangezien AP het in de eerste plaats om zijn eigen carrière gaat, mag het niemand verbazen als dit er uit rolt. In de formatie van 1996 werd besloten – als nevenakkoord – dat Frits Bolkestein namens Nederland naar de Europese Commissie zou gaan, en dat voorbeeld zal Rutte met graagte kopiëren. Pechtold schijnt heel graag te willen – en wie zal niet blij zijn met zijn vertrek? Alleen schijnt de Amsterdamse burgemeester Van der Laan nog te leven, maar hij is al enige tijd niet meer in het openbaar gezien. Dat is veelzeggend en, hoe cru ook, toch een factor geworden in deze kabinetsformatie.

En als D66 niet door de liberale bierpomp gaat, wordt het gewoon wat ik altijd al die tijd al staande gehouden heb: een minderheidskabinet VVD/CDA. Gezien de verkiezingsuitslag, de aanstaande politieke problemen en de partijpolitieke versplintering veruit de meest logische uitkomst.