Hèt grote probleem voor de formerende partijen in deze kabinetsformatie is hoe GroenLinks zich zou kunnen transformeren tot een PvdA 2.0.

Dat klinkt cynisch, en daar zit wat in. Toch zal blijken dat het een valide punt is. Om de PvdA duurzaam te kunnen vervangen als grootste linkse partij dient GroenLinks te gaan beseffen dat regeren vuile handen maken is. Vriendelijker kun je het niet zeggen, en de enige troost is dat je aanstaande mederegenten dat begrijpen en er net zo over denken. Maar je kiezers? Dat is de crux.

Wat dat betreft is het wellicht een goed moment voor de leiding van GL om dit paasweekend te benutten om elkaar eens goed in de ogen te zien: willen we dit wel? Kabinetsdeelname maakt van GL een volwaardige Regentenpartij. Het zal de partij verplichten hypocrieter te zijn over veel standpunten waarvoor ze diep voelt, maar ook weet dat ze ze niet of nauwelijks gehonoreerd zal zien, anders dan door wat lippendienst en een manifestje of zoiets.

Laten we het een inlegvel noemen. Een inlegvel zonder waarde, maar waar je achterban zich symbolisch aan kan vasthouden. Rutte;s ministerie heeft daar ervaring mee.

Dat Jesse Klaver door familieomstandigheden nu al voor de tweede keer verstek laat gaan in de formatie is het ergste niet. Bovendien stelt het gerust: hij blijft kennelijk in de Kamer en heeft geen plannen voor een ministerschap. Want regeren is een 24-uurs baan. Ik hoop althans dat men hem dat verteld heeft alvorens hij opteerde voor het premierschap drie maanden terug.

Betekent deze bespiegeling dat ik de poging die men nu onderneemt om ten bate van D66 GL aan boord van een toekomstig kabinet te hijsen serieus neem? Geenszins, maar de klippen in die richting moeten benoemd worden, en mocht men daartoe willen besluiten, dan is het goed ze van tevoren te herkennen voor wat ze zijn. Want dat informateur Schippers zegt dat men daadwerkelijk serieus is en het stadium van het aftasten van intenties voorbij is wil ik best geloven, maar meer dan haar woord hebben we er niet voor.

Wat dat betreft haal ik met instemming de observatie aan van Henk Kamp gisteravond in Nieuwsuur, dat deze formatie in veel meer opzichten lijkt op de formatie van 2012 dan men erkennen wil. Transparantie is leuk en klinkt heel nobel, maar met transparantie formeer je geen kabinetten. Kabinetten formeer je door je voor te bereiden op het maken van vuile handen, en daarvoor is het soms nodig je onderhandelingspartners desnoods met zijden handschoenen aan te pakken. En aangezien je achterban – zoals hierboven al gememoreerd – daarover niet altijd even enthousiast zal zijn, houdt je dat liefst zo lang mogelijk onder tafel.

Zodra er daarom lekken over meningsverschillen uit de formatie verschijnen is het uur U genaderd. Tot die tijd is het voldoende serieus, en lijkt iedereen de regels van het spel te begrijpen. Dat betekent niet dat het nu al kansrijk is. Maar de geruststellingen van Dominique van der Heijde gisteravond dat het geen praatjes voor de vaak zijn, moet je ook zien in het licht dat een kabinet met GroenLinks de enige kans is een (enigszins) economisch-linkse partij in het aanstaande kabinet te krijgen. Als deze onderhandelingen klappen, is die discussie voorbij.