Alle benodigde ingrediënten voor een kabinetscrisis in Rutte2 zijn in Den Haag nu aanwezig. Waar het volgende week om draaien zal is in hoeverre de PvdA wil kruipen om het te voorkomen.

Of Asscher belang heeft bij kruipen voor de VVD om een kabinetscrisis te voorkomen vroeg ik me vorige week al af. Niet al teveel vermoedde ik, want de interne politiek van de PvdA zal komende tijd belangrijker zijn. Maar wat wel een belangrijke factor blijken zal is in hoeverre de oppositie bereid is de PvdA nog een trap na te geven. Het Fipronil-eierschandaal biedt daarvoor een uitgelezen kans.

De crux zit zoals vaker in het gedraai van bewindslieden als er iets bovenkomt dat hen in een vervelend daglicht stellen zou. Staatssecretaris Van Dam speelt de vermoorde onschuld, en inderdaad wil ik best aannemen dat hij persoonlijk onschuldig is. Maar zó werkt politieke verantwoordelijkheid nu eenmaal niet. De bewindspersoon draagt als politiek verantwoordelijke ook eventueel falen van zijn ambtenaren mee, dat is de basis van ons politieke systeem. En wat zei Van Dam?

In november kwam er weliswaar een anonieme tip binnen over het gebruik van fipronil in de pluimveesector, maar die gaf geen aanleiding om te denken dat het middel ook in de eieren zat. Er kwam dus geen extra onderzoek. De bewindslieden erkennen dat “met de kennis van nu” anders zou zijn gehandeld.

Van Dam heeft tegen Ducarme gezegd dat het niet goed is om elkaar te beschuldigen, maar dat het zaak is om goed samen te werken.

Vertaling van die laatste zin: het gaat niet om de feiten, maar hoe daarmee om te gaan.

Je kunt hiervan geen omelet maken zonder wat heilige eieren te breken. Van Dam was politiek verantwoordelijk voor het negeren van die anonieme tip, maar tijdens een demissionair kabinet dat alleen nog de rit uitzit gaat niemand zich daarover normaal gesproken nog druk maken. Maar het biedt de oppositie wel een houvast, niet in het minst doordat de media – Van Dam verhuist binnenkort naar het bestuur van het toezichthoudende lichaam op de Media – dat niet snel zullen aanwakkeren. Als je dat alles nu ook nog eens combineert met het gedoe waarmee Asscher zichzelf bij zijn aanstaande ex-collega’s impopulair maakt, zou het weinig verbazing wekken als men de hele PvdA en haar Kamerbezetting dumpt zonder echt op terugkeer.

Dat de volksgezondheid niet in het geding was maar dat er weer een zomerse paniek werd opgeblazen beschreef ik al eerder, maar politiek is er wel degelijk sprake van gefundeerde reuring. Normaal gesproken is er weinig reden hiermee nog wat te doen, maar als handvat om de verhouding tussen PvdA en VVD nog wat verder te splijten biedt het leuke kansen. Voor wie ze nemen wil.