Het moet een droef dagje zijn geweest in Den Haag, toen doordrong dat GroenLinks zakte voor het examen Volwaardig Lid Regentenpartij. Alweer.

De rebelse associées van de machtige Regentenpartij lijken niet te willen begrijpen dat men tenminste lippendienst bewijzen moet aan de wetten van dit land.

Dat de leden van GroenLinks en hun beschermelingen de wetten van Nederland geregeld aan hun laarzen lappen wordt met een verwijzing naar de beperkte capaciteit van de politie gedoogd, mits het de openbare orde niet al te nadrukkelijk bedreigt. Maar burgemeester Halsema van Amsterdam meende er niet aan te ontkomen haar natuurlijke achterban nadrukkelijk gerust te stellen, door aan te kondigen dat haar benoeming tot burgemeester voor het wegkijken van landelijk beleid in de eigen reservaten geen consequenties zal hebben.

Dit was hèt foute antwoord in een examen dat informeel, maar des te belangrijker was. Met wat lichte overdrijving kun je stellen dat het hele examen hier om draaide: zijn vertegenwoordigers van GroenLinks bereid de openbare orde te laten prevaleren boven hun beleden principes, of laten zij hun achterban weten dat het burgemeestersambt de onvermijdelijke volgende stap was in de eeuwige voortgang op weg naar een progressieve heilstaat? met andere woorden: wint het gezond verstand, of wint de GroenLinkse dialectiek het pleit?

De hoog opgedreven uitspraak van Halsema dat het uitvoeren van de wet ‘niet zo bij Amsterdam past’, zal haar populariteit binnen Amsterdamse activistenkringen vergroten, maar toont tevens dat die kringen haar belangrijker lijken dan op schuren tegen de Haagse kliek en hun mores. Nota bene, de mores van die Haagse kliek zijn in veel opzichten wel degelijk de hare, maar niet als het er om gaat de gangbare orde van de rest van het land toe te passen. In feite bouwt Halsema uitdagend voort op die uitdagende uitspraak van haar voorganger Van der Laan, die alles wat in Amsterdam vergoelijkte met ‘die lieve stad en haar lieve mensen’.

Is dat de goede weg? Het heeft er alles van dat burgemeesters met deze attitude zichzelf beschouwen als spreekbuis van de stad, bij de gratie van de actieve elementen daarbinnen. Dat dat wringt met de Nederlandse wetgeving waaraan Amsterdam formeel onderworpen is lijkt dan ineens niemand te deren. GroenLinks scoorde in 2017 in Amsterdam 1,5 Kamerzetel, maar belangrijker is dat het nu de gemeenteraad domineert. Dat burgemeester Halsema van dezelfde partij is als die de gemeenteraad domineert, maar formeel niet de leider er van is, wreekt zich hier mogelijk ook.

Maar dat men klaarblijkelijk de politieke intelligentie mist hier een spel op te voeren tussen burgemeester en gemeenteraad om de schijn te wekken van het dualisme dat men elders moeiteloos op de bestuurstafel legt is een veeg teken voor de geschiktheid van GroenLinks als volwaardig lidmaat van de Regentenpartij, zal men in Den Haag concluderen. Dat de burgemeester de wet moet volgen was niet meer dan een eerste weinig indrukwekkende reactie – uiteindelijk is het alleen maar Amsterdam. Hoewel ook uit diverse andere steden met een sterke GroenLinkse aanwezigheid in de gemeenteraad deze rebellie weer te bespeuren viel, maar daar staan burgemeesters van andere gezindten aan het hoofd.

De regering in Den Haag zal hier aanvankelijk verder weinig nota van nemen. Dat een toevallig beschikbare VVD-staatssecretaris met een irrelevante portefeuille er in een weinig bekeken TV-programma iets over zei is ongeveer de laagste vorm van aandacht die je er aan geven kunt. Meer zal men er niet over willen zeggen. Wie er last van heeft moet maar uit Amsterdam wegblijven – hetgeen steeds meer mensen overigens inderdaad doen.

Maar na het geaarzel tijdens de kabinetsformatie vorig jaar is dit een tweede teken dat GroenLinks niet de mensen en attitude bezit volwaardig te regeren in overeenstemming met de gebruiken van het land. Dat is wat deze episode belangrijk maakt. Na PS2019 krijgt GL nog een herexamen als het kabinet extra steun nodig heeft in de Senaat (waarbij overigens de vraag opdoemt of GL alléén daarvoor genoeg zal blijken), maar op dit moment zie je aankomen dat de Regentenpartij nadrukkelijk zal aansturen op enig herstel van de PvdA. Daarvan weet je tenminste wat voor hypocrieten je in de bestuurskuip hebt.