Vorige week verscheen in Elseviers weekblad een interview met Klaas Dijkhoff, gedoodverfd opvolger van VVD-leider Rutte. Dat was een interessant interview, omdat zowel tussen de regels te lezen valt dat Dijkhoff sommige teugels al in handen neemt, alsook dat uit alles blijkt dat hij daar niet klaar voor is.

Het beroep van kroonprins is politiek wellicht de minst benijdenswaardige positie.denkbaar. Van een politieke kroonprins wordt verwacht dat hij trouw de nog zittende leider dient, maar ook dat hij al signalen uitzendt dat hij ooit een eigen koers zal varen, en niet  zomaar een epigoon is van zijn nog regerende voorganger. Geen plezierige spagaat om in te verkeren, en lang gaat het dan ook nooit goed. Met voorgangers als Elco Brinkman (CDA), de schare kroonprinsen van Den Uyl en de persoon van Ad Melkert (kroonprins van Kok) staan de waarschuwingen in koeienletters geschreven in de politieke geschiedenis: wie te lang kroonprins is, beklijft niet. Daarvoor is de kans op openbare conflicten uit de aard van de positie te groot.

Dijkhoff laat naar mijn gevoel zien dat ook een meteorische opkomst zich niet laat plannen. De man is een relatieve nieuwkomer in het centrum van de VVD-macht, en nu hij in Elsevier de eerste lijntjes voor zijn toekomstige positie begon uit te zetten herkende je direct dat hij geen VVD’er van de oude stempel is. Hij spreekt over zijn tevredenheid dat er in de Kamer niet langer een ‘linkse meerderheid’ is, zonder te beseffen dat hij redeneert vanuit de positie van een klassieke centrumpartij. De VVD heeft de roep rechts te zijn, maar die reputatie stamt uit de tijd van Frits Bolkestein. Niets – of in ieder geval zeer weinig – herinnert heden ten dage nog aan die toenmalige VVD. Dijkhoff:

VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff wil af van het begrip ‘hardwerkende Nederlander’. Partijleider Mark Rutte kwam er tien jaar geleden mee, maar volgens Dijkhoff is het eigenlijk een verkeerde term die misverstanden oproept. De VVD richt zich nu op ‘goed volk’.

‘Goed volk’. Of ze hard werken is niet langer een criterium, als ze maar ‘Goed volk’ zijn. Deugen moeten ze, anders kan de VVD bij de concurrentie met het CDA om het politieke midden problemen krijgen. Al even kenmerkend voor deze koers is dat het ‘goede volk’ zich bij Dijkhoff bewijzen moet, in plaats van andersom

Ik bedoel met “goed volk” de hardwerkende mensen met niet super veel knaken of zo. En ik vind de mentaliteit van mensen doorslaggevender dan in welk hokje van de sociale zekerheid ze vallen. Ik beoordeel mensen op hoe ze zich gedragen en of ze hun best doen.

Is dit een verspreking? Geenszins:

‘Als je gewoon netjes je werk doet, en intussen voed je keurig je kinderen op en in het weekeinde ben je vrijwilliger bij de voetbalclub, dan bedoel ik jou. We zaten een nieuwe term te bedenken en ik vond het allemaal niks. Op een zeker moment zei ik dat wij het vroeger thuis hadden over “goed volk”. Voortaan gebruiken we dat.

De aanmatiging van de zittende Regent schep je er zo van af. Maar wat zit er onder? Geen liberaal in ieder geval, ook al noemt hij zichzelf zo.:

‘Liberalisme wil niet zeggen: egoïstisch of gefragmenteerd. De overheid moet de arrangementen van de verzorgingsstaat en van de rechtsstaat zo inrichten dat duidelijk wordt: goed volk heeft hier een goed leven. En tegen de kwaaien of degenen die het land ondermijnen, daar wordt tegen op­getreden.’

De VVD als grote electorale concurrent van de socioliberalen van D66. Maar liberalen met een collectivistisch sausje zijn in mijn boek geen liberalen, maar sociaaldemocraten die een glimpje van het licht hebben opgevangen. Wie betwijfelt of de VVD echt naar links is opgeschoven de afgelopen tien jaar hoeft niet verder te zoeken. Ook onder het keurige pak van Dijkhoff klopt een hart dat de sociaaldemocratische uitgangspunten van Nederland verzorgingsland eigen is. Dat klinkt mooi, maar geruststellend is het niet.

Ook niet omdat het òf dom, òf hypocriet is. Dit voorstel:

Elsevier: Zit er woede in de samenleving door het ontbreken van wederkerigheid? Neem de 60-plussers die werkloos worden. Ze hebben veertig jaar belasting en premies betaald, maar de duur van hun WW is ingekort en hun pensioen is verder weg dan ooit.

Dijkhoff:  ‘In die gevallen komt het allemaal slecht uit. Als je vanuit een goede situatie na twee jaar in de bijstand komt, valt je inkomen ver terug. Je betaalde naar rato van je salaris, maar je krijgt geen steun terug naarmate je betaalde. Ik verkies een sys­teem dat standaard hard is, maar maatwerk kan bieden. Je moet je best doen. Als je dat niet doet, dan is het hard.

is namelijk eenvoudig bezopen. Zelfs als het te realiseren valt, dan nog maakt de vereiste logistiek het onbetaalbaar. Op deze basis kun je geen sociaal systeem opzetten, want het wordt ondoenlijk dat vol te houden. Het is een pseudo-erkenning van ieders individualiteit, maar werken kan en zal het ooit. Daarom vrees ik door het vervolg ook dat het domheid is:

‘Ik kan geen beloftes of voorstellen doen. Zover zijn we hier nog niet mee. Maar ik wil geen anonieme overheid die zegt: “Sorry, mijn formulier bepaalt zoveel maanden.”’

Is dit een spel met woorden? Soms, inderdaad:

‘Wederkerigheid is een logisch principe als het gaat om immigratie. Op zo’n boot in de Middellandse Zee zitten 20 procent echte vluchtelingen en 80 procent mensen die zelf hebben bedacht dat ze hiernaartoe willen komen. Die laatsten hebben daarop geen recht. Het zijn illegale grensoverschrijders, dus die moeten worden tegenhouden.

‘Aan migratie zitten voordelen, maar je moet die 20 procent en die 80 procent niet aan elkaar koppelen. De linkse partijen zeggen dat hier grote personeelstekorten zijn en dat de opvang van die vreemdelingen dus getalsmatig geen probleem is. Da’s fout. Dat spel met getallen klopt gewoon niet.

Want de juiste analyse is dat migratie voordelen kan hebben. Maar meer mensen toelaten in ons al overbevolkte land dient thans geen ander doel dan het werven van goedkope schoonmakers. Amsterdam puilt er van uit. Maar zodra deze mensen een verblijfsstatus hebben verworven komen de lasten om de hoek. Dat zijn dingen die Dijkhoff niet benoemen wil, want dan gaan zijn toekomstige (Groen)linkse regeringspartners huilerig doen. Hij trekt ook niet de juiste conclusie uit zijn eigen woorden:

‘We hebben de welvaartsstaat zo ingericht dat mensen die op zo’n boot stapten hier alle faciliteiten krijgen, ook als ze geen werk zoeken. Ik vind: opvang in de regio en daar kijken we wie echte vluchtelingen zijn. Die zijn welkom, mits ze bij ons passen en een bijdrage leveren. En dan moet gelden: tijdelijke toegang.

Want hoe waar ook: dat linkse partijen hier verstandig in komen te staan moet gaan over het lijk van welke (Groen)Linkse leider of SP-mastodont ook. De politiek werkelijkheid van de VVD lijkt zich te richten op een verder opschuiven naar links. Daar komen ongelukken van. Niet voor niets zit er een zwart gat waar de PvdA zich politiek ooit bevond. Dat is de plek waar in de Nederlandse politiek goede bedoelingen de realiteit raken, en er door worden opgeslurpt. De VVD beweegt zich opgewekt in die richting.