De geest van Ien Dales – ooit een zeer gerespecteerde PvdA-coryfee, is onder moderne politici een fantoom uit een voorbije tijd geworden.

Dat is heel opmerkelijk, niet in het minst doordat moderne politici zichzelf zo graag nadrukkelijk afficheren als ‘nette mensen’. Als contrast met de mensen van FvD en PVV dan vooral toch. En dat is een ander soort netheid dan met je vingers van gemeenschapsgeld af blijven, wat beslist ook een vorm van netheid zou moeten zijn. Maar dat lijkt niemand nog te willen beseffen.

Contrast
Of – als het besef is weggezakt – waarom blijkt het keer op keer zo moeilijk het terug in herinnering te brengen? Omdat juist de vertegenwoordigers van partijen als FvD en PVV voortdurend hameren op een terughoudendheid als het gaat om de schijn van persoonlijk gewin als gevolg van het politieke spel? Dat graaien acceptabel is geworden, juist omdat men er bij de FvD en PVV zo fel tegen ageert?? Dat suggereert dat het afzetten tegen die partijen eerst en vooral moet worden gezocht in het genereren van een voorschot op pensioengelden die men door bezuinigingen niet meer verwerven kan (middelloon ipv eindloonsystematiek). Moreel verval kun je nauwelijks beter illustreren dan zo.

GeSpiest
Het meeste recente voorbeeld van dergelijk moreel verval is Liesbeth Spies, thans nog burgemeester van Alphen aan de Rijn. Spies – ex-veel politieke functies, waaronder het ministerschap van Binnenlandse Zaken en thans binnen de VNG het uithangbord dat ‘Integriteit’ moet bevorderen, lijkt nooit van Ien Dales (óók een ex-minister van Binnenlandse Zaken) te hebben gehoord. En nog minder van de meest bekende uitspraak van Dales: Integriteit is als zwanger zijn – een beetje zwanger kan niet.

Schijnzwanger daarentegen….

Spies heeft nu de schijn tegen, dat zeker. Eerder al bleek het AD al wroetend ontdekt te hebben dat ze in Alphen tegen de regels van haar eigen gemeente in geld uit nevenfuncties in haar zak stak terwijl die naar de gemeentekas hadden gemoeten. In november verklaarde Spies daarop in de gemeenteraad dat ze niet wist dat de regels in Alphen zover afweek van wat landelijk geregeld en gebruik is geworden.

De gemeenteraad slikte dat, maar nieuwe feiten en verder onderzoek toonden dat het wat ingewikkelder is. En dat van haar verhaal in november weinig kloppen kàn. Niet alleen heeft Spies in een van haar brieven aan die code gerefereerd (natuurlijk, daarvoor heeft ze ook ambtenaren), maar tevens in april 2019 aangegeven dat die code een update nodig had, en bij integriteitsgesprekken die zij zelf voert met nieuwe raadsleden:

,,Het was al niet heel aannemelijk dat Spies in het raadsdebat vorig jaar aanvoerde dat ze het artikel niet kende, maar na de brief die ze in 2016 verstuurde, valt dat niet meer vol te houden’’

Het is derhalve weer het oude liedje: integriteit, dat is een verplichting voor anderen. Dat als burgemeester ook van je wordt verlangd het goede voorbeeld te geven is bestuurders als Spies kennelijk vreemd. Last wil ze er in ieder geval niet van hebben. En inderdaad, daar lijkt het verbluffend veel op:

Spies zegt daarover in een reactie: ,,Het feit dat ik als burgemeester in een brief verwijs naar de gedragscode en artikel 3.5 zegt niets over mijn persoonlijke wetenschap over de inhoud van die specifieke passage.’’ Bijl (Periklesinstituut): ,,Spies zegt dat als ze in een brief naar een artikel verwijst, dat niet betekent dat ze dat artikel dan ook kent. Dat is uitermate onzorgvuldig. Absurd.’

Recent werd Spies genoemd als mogelijke kandidaat-opvolger voor het burgemeesterschap van Den Haag. Daar zei ze over: “ik wil liever in Alphen blijven.” Het zou wel eens geen van beiden kunnen worden.

Spies verdient jaarlijks 30.000 euro met haar bijbanen. Als aanvulling op haar wachtgeld na een eventueel vertrek uit Alphen aan de Rijn blijft het gevoel hangen dat dat teveel is. Ook, dat moderne bestuurders weinig benul hebben van de waarde van geld, maar hun attitude zich laat samenvatten met de observatie dat het hen niet snel genoeg is.

Dat is uitermate ergerlijk, en rechtvaardigt de conclusie dat om hier een einde aan te maken de verdiensten van àlle bijbanen direct in de gemeentekas moeten worden gestort. Dan hoeft er ook niet over specifieke normen te worden nagedacht. En kan de burgemeester zich in de toekomst de agressie naar hen die haar gebrek aan integriteit aantoonden besparen.

---

Deel 2 van dit tweeluik vindt u morgen (14 januari) hier.